سکسکه چیست و چگونه درمان می شود؟

گاهی ممکن است ماهیچه دیافراگم به صورت غیرارادی و ناگهانی دچار گرفتگی شود. در چنین شرایطی، حالتی پیش می آید که همه ما آن را سکسکه می نامیم. فاصله افتادن میان تارهای صوتی و باز شدن بین آن ها در اثر انقباض مکرر ماهیچه دیافراگم باعث ایجاد سکسکه و تولید صدا می گردد. به طور کلی، انقباض عروق عصبی که در فاصله سینه تا گردن واقع شده اند، می تواند ایجاد سکسکه را در پی داشته باشد. البته وقوع آن همیشه در اثر گرفتگی های عصبی و یا ماهیچه ای نیست؛ گاه در اثر بیماری های مختلف مانند ذات الریه و یا نارسایی های کلیه می تواند به وجود آید. با این حال، هیچ دلیل قطعی برای بروز این مشکل وجود ندارد.

آنچه درباره سکسکه مسلم به نظر می رسد آن است که این پدیده عمدتا مشکل خاصی را برای سلامتی شخص به وجود نیاورده و اختلال جدی برای مسائلی مانند خوردن و خوابیدن ایجاد نخواهد کرد.

فرایند ایجاد سکسکه چگونه است؟

سکسکه که در اصطلاح لاتین Singultus نامیده می شود، یک حالت نسبتا آزار دهنده ای است که ادامه داشتن آن برای بازه زمانی طولانی می تواند به عنوان یک بیماری در نظر گرفته شود. قطعا تا کنون به دلایل مختلف آن را تجربه کرده اید و یا حتی اگر در حالت های عادی به آن دچار نشده اید قطعا متوجه شده اید در حالتی که فرد گریه شدید دارد، دچار سکسکه می شود. این حالت ناشی از تنگ شدن نفس در هنگام هق هق کردن است. اتفاقا نام لاتین آن نیز از کلمه Singult گرفته شده که دقیقا به همین معناست و تلاش برای نفس کشیدن را بیان می دارد.

در هر حال، ایجاد سکسکه تا امروز یک حالت ناشناخته باقی مانده و هنوز برای علت وجود آن و یا خواص و مزایای آن در علم پزشکی هیچ دستاوردی کشف نشده است. تنها تعریفی که در حال حاضر می توان برای آن به کار برد همان انقباض ناگهانی و غیرارادی ماهیچه دیافراگم و عضله های تنفسی بین دنده ای است که به صورت متناوب رخ می دهد.

سکسکه و درمان آن

به چه دلیلی سکسکه به وجود می آید؟

به طور کلی، علت ایجاد سکسکه هایی که شخص در بازه زمانی کوتاهی با آن روبرو می شود، نامشخص است. با این حال، می توان گفت که سکسکه زمانی ایجاد می شود که اعصاب مربوط به عضلات تنفسی که ماهیچه دیافراگم یکی از آن ها به شمار می رود، تحریک گردد. البته سکسکه هایی که در طولانی مدت ادامه پیدا کرده و وضعیت آزار دهنده ای را برای شخص ایجاد می کنند می توانند یک بیماری در نظر گرفته شده و به عنوان نشانه ای از برخی نارسایی ها و بیماری ها به حساب آیند. در ادامه به برخی از عواملی که می توانند این پدیده را به وجود آورند، اشاره خواهیم کرد.

برخی افراد در اثر خوردن و یا نوشیدن خوراکی ها و نوشیدنی های داغ یا مواد تحریک کننده دچار سکسکه می شوند. بعضی از بیماری ها نیز نظیر ذات الریه، نارسایی ها و بیماری های مری، روده، لوزالمعده و معده می توانند یک عامل اصلی برای ایجاد سکسکه به شمار آیند.

یکی از اجزای داخلی بدن یک پرده نازک است که ریه ها را پوشانده و از آن ها حفاظت می کند. در صورتی که برای این پرده (پرده جنب) مشکلی به وجود آید و یا دچار بیماری شود می تواند منجر به ایجاد سکسکه گردد. مصرف الکل و یا بعضی داروهای خاص نیز می تواند عامل ایجاد سکسکه به شمار آید. گاهی ممکن است در اثر برخی نارسایی های کلیوی، مواد زاید و سمی در ناحیه ای جمع شده و انباشته گردد که به این حالت اصطلاحا اورمی گفته می شود. اورمی هم گاهی به بروز سکسکه منجر خواهد شد.

از عوامل دیگر سکسکه های طولانی مدت می توان به حاملگی، هپاتیت، تحریک مثانه، وجود سابقه جراحی در ناحیه شکم، درگیری با سرطان در ناحیه ای از بدن مخصوصا در نواحی کبد و یا پرده جنب و در نهایت برخی ناراحتی های روحی  عاطفی اشاره نمود.

علاوه بر عوامل یاد شده، مواردی مانند هیجان ناگهانی و یا مصرف غذاهای سنگین و استفاده از نوشیدنی های گازدار شرایط بروز این حالت را به وجود می آورند. به طور کلی، در موارد بسیاری سکسکه نهایتا تا چند دقیقه طول کشیده و پس از آن از بین می رود. در صورتی که این حالت در اثر مشکلات پزشکی پیچیده تر به وجود آید، قطعا شخص را آزار داده و حتی می تواند فرسودگی و کاهش وزن را برای او در پی داشته باشد.

ایجاد سکسکه را می توان یک نشانه در نظر گرفت که گاهی حالت انقباضی و سفت شدگی در شکم، گلو و سینه به وجود می آورد. با این حال، اگر سکسکه پس از 48 ساعت همچنان ادامه پیدا کرد، ممکن است دلایل مهمی داشته باشد که باید آن ها را بررسی نمود.

تحریک و آسیب عصبی

برای مثال اگر شخصی دچار آسیب یا تحریک عصبی شده باشد، دچار سکسکه می شود. منظور از عصب، عصب واگ یا اعصاب فرنی است که در اختیار ماهیچه دیافراگم هستند و اگر آن ها آسیب ببینند، باعث ایجاد سکسکه خواهند شد. برخی عواملی که منجر به آسیب دیدگی این اعصاب می گردند عبارت اند از:

• وجود مو یا شیئی دیگر در گوش که باعث لمس لاله گوش می شود.
• وجود گواتر و یا بروز کیست و یا تومور در ناحیه گردن
• بروز مشکل در ناحیه معده و دستگاه گوارش مانند ریفلاکس معده
• درد در ناحیه حنجره و یا گلو

بروز اختلالات عصبی در سیستم عصبی مرکزی

در صورتی که در سیستم عصبی مرکزی افراد اختلالاتی جدی به وجود آید می تواند عواقبی مانند سکسکه داشته باشد. برای مثال ایجاد یک تومور و یا انباشته شدن عفونت در قسمت هایی از این سیستم می تواند منجر به بروز حالت تروما گردد. طبیعی است که در چنین شرایطی کنترل و سلامت بدن به خطر افتاده و ایجاد سکسکه را باعث شود. مننژیت، آنسفالت، سکته مغزی، مولتیپل اسکلروزیس، ایجاد آسیب تروماتیک در مغز، انواع تومورها و بروز برخی نارسایی های دارویی و متابولیسمی در بدن از جمله عوامل ایجاد مشکل در سیستم عصبی مرکزی به شمار می روند.

سکسکه و درمان آن

سکسکه طولانی مدت در اثر چه عواملی به وجود می آید؟

همان طور که اشاره شد، سکسکه های طولانی مدت می توانند در اثر برخی موارد پزشکی به وجود آیند و تا مدت ها هم ادامه پیدا کنند. مصرف مشروبات الکلی، بیماری دیابت، بیماری های کلیوی، باربیتورات، بیهوشی، مصرف استروئیدها و آرامبخش ها و عدم تعادل در الکترولیت های موجود در بدن می توانند منجر به ایجاد سکسکه های پی در پی و طولانی مدت گردند.

نکته ای که در ایجاد سکسکه وجود دارد این است که این اختلال می تواند در مردان بیشتر از زنان به وجود آید. این مساله از آن جا ناشی می شود که فاکتورهایی نظیر استرس و مشکلات ذهنی در مردان بیشتر دیده می شود. در ادامه به شرح برخی از این موارد خواهیم پرداخت.

مشکلات عاطفی و ذهنی

ایجاد سکسکه می تواند در اثر عوامل روحی و روانی صورت پذیرد که استرس، اضطراب و هیجان از جمله آن ها به شمار می آید. این گونه اختلالات قادر هستند تا سکسکه هایی را به صورت طولانی مدت و یا کوتاه مدت شکل داده و آزار دهنده باشند.

انجام عمل جراحی

ایجاد سکسکه می تواند به بیهوشی عمومی حین عمل بستگی پیدا کند. حتی ممکن است بعد از انجام عمل جراحی، مخصوصا جراحی هایی که در ناحیه شکم انجام می شوند، فرد به سکسکه دچار گردد.

سکسکه و درمان آن

ایجاد سکسکه طولانی مدت چه عوارضی می تواند داشته باشد؟

اگر تجربه ایجاد سکسکه را حتی به صورت کوتاه مدت داشته باشید، حتما می دانید که تحمل آن قدری سخت است. این مساله می تواند کلیه فعالیت های روزانه فرد را تحت تاثیر قرار داده و او را دچار مشکل سازد. برای مثال در هنگام حرف زدن و یا غذا خوردن منجر به آزار و اذیت خواهد شد. ایجاد سکسکه حتی می تواند در ترمیم زخم های بعد از جراحی نیز اختلال به وجود آورده و خوابیدن فرد را تحت تاثیر قرار دهد.

چه زمانی باید نگران ایجاد سکسکه باشیم؟

همان طور که در بخش های قبل تکرار کردیم، ایجاد سکسکه به خودی خود نگران کننده نیست مگر آن که برای مدت طولانی (بیش از سه ساعت) ادامه پیدا کند. زیرا در چنین شرایطی قطعا خوابیدن را با مشکل مواجه کرده و در مصرف مواد غذایی نیز اختلال درست می کند. در واقع، مصرف غذا در حالتی که فرد به سکسکه دچار شده است باعث ایجاد رفلاکس و یا حتی استفراغ می شود. در برخی از موارد بعد از ایجاد سکسکه ، بروز دردهای شکمی شدید، تب، خون بالا آوردن و تنگی نفس، اجتناب ناپذیر خواهد بود. در چنین شرایطی باید برای علت یابی به صورت جدی وارد عمل شد.

برای درمان سکسکه باید به چه پزشک یا متخصصی مراجعه کرد؟

ایجاد سکسکه عمدتا از نوع غیر اضطراری بوده و مشکل خاصی به وجود نمی آورد. با این حال، اگر در چنین شرایطی قرار گرفتید می توانید در ابتدای کار بدون نگرانی با یک پزشک داخلی و یا پزشک خانوادگی خود مشورت نموده و راه حلی را جویا شوید. اگر کودک شما دچار سکسکه شد، متخصص اطفال می تواند با بررسی شرایط در مورد علت سکسکه و یا درمان آن نظر دهد. با این حال، در صورتی که وضعیت کمی حادتر از حد معمول باشد، ویزیت کودک توسط متخصص طب اورژانسی اجتناب ناپذیر خواهد بود.

پزشکان متخصصی که برای درمان و یا بهبود سکسکه افراد می توانند نقش داشته باشند عبارت اند از متخصص دستگاه گوارش، متخصص گوش، حلق و بینی و متخصص مغز و سیستم عصبی.

تشخیص سکسکه به چه صورت انجام می شود؟

ایجاد سکسکه در ظاهر شخص خود را نشان می دهد. ارزیابی فیزیکی رایج ترین راهی است که به کمک آن می توان درباره ایجاد سکسکه نظر داد و در بسیاری از موارد نیازی به انجام تست آزمایشگاهی نیست. با این حال، اگر حدس بر این باشد که یک مشکل پزشکی و یا بیماری خاص منجر به ایجاد سکسکه شده است، باید حتما مراحل تشخیص و فرایند درمانی را به صورت دقیق تر پیش برد.

پزشک متخصص برای تشخیص دلیل ایجاد سکسکه، آزمایش ها و تست هایی را تجویز می کند که کاملا به شرایط بیمار بستگی دارد.

برای درمان سکسکه چه اقداماتی باید انجام داد؟

همان طور که قبل تر اشاره شد، ایجاد سکسکه در صورتی که زیاد طولانی نشود خطری برای فرد نخواهد داشت. در چنین شرایطی معمولا می توان با برخی درمان های خانگی معمول آن را از بین برد. حتما با بعضی از این روش های درمانی آشنایی دارید و می دانید که نوشیدن آب همیشه به عنوان اولین راه حل برای درمان سکسکه به ذهن افراد می رسد. البته لیوان آب را باید با نگه داشتن نفس نوشید تا سطح کربن دی اکسید خون افزایش پیدا کند. این کار باعث می شود تا اعصاب واگ از حالت تحریک خارج شده و شرایط برای قطع سکسکه فراهم گردد.

فراموش نکنید که درمان های خانگی تنها برای مواردی کاربردی و مفید است که از ایجاد سکسکه مدت زمان طولانی نگذشته باشد. در غیر این صورت (با گذشت بیش از دو روز) باید حتما به سراغ مراقبت های پزشکی رفته و به طور جدی شرایط را بررسی نمایید.

سکسکه و درمان آن

برای درمان سکسکه چه درمان های خانگی وجود دارد؟

به طور کلی، ممکن است زمانی که دچار سکسکه می شویم، اطرافیان راه های مختلفی را برای درمان آن به ما ارائه دهند که قاعدتا پس از ایجاد سکسکه که شرایط آزار دهنده می شود هر کدام از این راه ها را امتحان می کنیم. ممکن است برخی از این درمان های خانگی موثر باشند اما برخی دیگر برای شرایط شما نتیجه ای در بر نداشته باشد. همان طور که در قسمت قبل اشاره کردیم اولین راه حلی که برای درمان سکسکه به ذهن افراد می رسد، نوشیدن آب است.

با این حال، در ادامه به برخی از روش های درمانی مختلفی که برای این منظور استفاده می شود و ممکن است با آن ها آشنایی داشته باشید را نام می بریم.

• از یک تا ده را آهسته بشمارید و در همین حین نفس خود را نگه دارید.
• می توانید در یک کیسه کاغذی دم و بازدم خود را رها سازید و برای مدتی کوتاه آن را ادامه دهید.
• یک قاشق شکر یا عسل را بخورید و یا آن را در انتهای زبان خود قرار دهید.
• سعی کنید یک لیوان آب سرد را با سرعت زیاد بنوشید.
• می توانید زانوهای خودتان را به درون سینه کشیده و بالا ببرید.
• زبان خود را به صورت ناگهانی و شدید از دهان بیرون بکشید.
• سعی کنید به آرامی زبان خود را بکشید.
• سعی کنید یک تکه لیموترش را گاز بزنید.
• در صورت امکان کمی آب یخ را غرغره نمایید.
• سعی کنید انگشت شست خود را در بین لب بالا و دندان های خود قرار دهید. پس از آن با استفاده از انگشت سبابه خود، لب بالا را در ناحیه ای درست در زیر سوراخ سمت راست بینی، فشار دهید.
• سعی کنید انگشت سبابه هر دو دست را در هر دو گوش فشار داده و به مدت 20 ثانیه در همین حالت بمانید.

مراقبت ها و راه های پزشکی برای درمان سکسکه چگونه هستند؟

بر اساس آنچه تا اینجا توضیح داده شد، ایجاد سکسکه می تواند در دو حالت باشد؛ سکسکه معمولی و سکسکه ای که از مشکلات پزشکی نتیجه می شود. در صورتی که سکسکه شما از نوع معمولی بوده و مدت زمان زیادی هم از شروع آن نگذشته باشد، می توانید با استفاده از راه های درمانی خانگی آن را قطع کنید. به این ترتیب، حالت آزار دهنده آن از بین خواهد رفت.

اما گاهی ایجاد سکسکه در اثر عامل زمینه ای بوده و به صورت سرسختانه ادامه پیدا می کند. به طوری که در مدت زمان بیش از دو روز با آن درگیر هستید. در چنین شرایطی نباید سهل انگارانه با آن برخورد کرده و لازم است تا به پزشک مراجعه نمایید.

داروهایی وجود دارند که می توانند سکسکه را درمان کنند که از جمله آن ها می توان به Thorazine یا همان Chlorpromazine اشاره کرد که اولین داروی پیشنهادی در این زمینه به شمار می رود. داروهای دیگری نظیر Baclofen و Phenytion نیز ممکن است توسط پزشکان برای سکسکه تجویز شوند که تا کنون موفق عمل کرده اند.

یکی از راه های پزشکی برای از بین بردن سکسکه های مداوم و سخت استفاده از یک روش جراحی است. در این روش، پزشک تلاش می کند تا شخص را بیهوش کرده و عصب گردنی را مسدود نماید و با استفاده از نوعی محرک الکترونیکی در صدد تحریک عصب واگ بر آید. البته روش جراحی و مسدود کردن عصب گردنی که وظیفه کنترل ماهیچه دیافراگم را بر عهده دارد، عمدتا به عنوان آخرین راه برای درمان سکسکه مداوم در نظر گرفته می شود.

ایجاد سکسکه چه اثرات منفی می تواند داشته باشد؟

به طور کلی، ایجاد سکسکه اگر به صورت معمولی و بدون عامل زمینه ای باشد، مشکلی برای شخص ایجاد نخواهد کرد. در اصل، در چنین شرایطی بعد از مدتی سکسکه از بین رفته و عواقبی نخواهد داشت.

اما اگر سکسکه ادامه دار باشد آن ها علاوه بر اذیت و آزار شخص بیمار، منجر به پریشانی اجتماعی نیز خواهند شد. طولانی شدن زمان درگیری با سکسکه ممکن است اختلالات جدی در کلام، غذا خوردن و خواب فرد به وجود آورد.