عفونت شیگلا یا شیگلوز چیست؟

عفونت شیگلا Shigella  بیماری است که روده را تحت تأثیر قرار می دهد. نام دیگر آن شیگلوز shigellosis است. این بیماری توسط گروهی از میکروب ها به نام باکتری های شیگلا ایجاد می شود. کودکان زیر ۵ سال بیشتر در معرض ابتلا به عفونت شیگلا هستند. اما این بیماری می تواند افراد را در هر سنی مبتلا کند. میکروب هایی که باعث ایجاد آن می شوند به راحتی از طریق مدفوع فرد آلوده پخش می شوند. علامت اصلی عفونت شیگلا اسهال است که می تواند خونی یا طولانی مدت باشد. سایر علائم می توانند شامل تب و درد معده باشند. اغلب، عفونت شیگلا ظرف یک هفته خود به خود برطرف می شود. درمان بیماری های جدی ممکن است شامل داروهایی به نام آنتی بیوتیک باشد که میکروب ها را از بین می برند. با شستن مکرر دست ها، بخصوص پس از تعویض پوشک یا استفاده از حمام و دستشویی، از عفونت شیگلا جلوگیری کنید. و اگر در برکه، دریاچه یا استخر شنا می کنید، سعی کنید آب را قورت ندهید.

چه چیزی باعث شیگلوز می شود؟

باکتری های شیگلا معمولاً در مدفوع افراد مبتلا یافت می شوند. این باکتری ها زمانی پخش می شوند که کسی با مدفوع فرد آلوده یا با وسیله ای که به مدفوع یا باکتری آلوده شده است، تماس پیدا کند. میکروب ها می توانند روی انگشتان، روی سطوح یا داخل غذا یا آب قرار گیرند. عفونت پس از بلعیدن میکروب ها رخ می دهد. از طریق تماس جنسی با فرد آلوده به شیگلوز نیز می توان مبتلا شد. بسیاری از خوراکی های مختلف می توانند آلوده باشند، اما شیگلا معمولاً در سبزیجات خام یا صدف یافت می شود.

چه چیزی باعث شیگلوز می شود؟

علائم عفونت شیگلا

علائم عفونت شیگلا معمولاً یک یا دو روز پس از تماس با میکروب های عامل آن شروع می شود. گاهی اوقات، شروع بیماری تا یک هفته طول می کشد.

علائم می توانند شامل موارد زیر باشند:

• اسهالی که ممکن است آبکی، حاوی خون یا مخاط یا چرک باشد و ممکن است بیش از سه روز طول بکشد.
• درد یا گرفتگی معده.
• احساس نیاز به دفع مدفوع حتی زمانی که روده خالی است.
• تب.
• ناراحتی معده یا استفراغ.

علائم معمولاً تا هفت روز ادامه دارند. گاهی اوقات بیشتر طول می کشند. برخی از افراد پس از ابتلا به شیگلا هیچ علامتی ندارند. اما همچنان مسری است و میکروب ها ممکن است تا چند هفته از طریق مدفوع پخش شوند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر شما یا فرزندتان موارد زیر را دارید، با پزشک خود تماس بگیرید یا به دنبال مراقبت های فوری باشید:

• اسهال خونی.
• تب.
• اسهالی که باعث کاهش وزن و کم آبی بدن می شود. اسهال همراه با تب ۳۹ درجه سانتیگراد (۱۰۲ درجه فارنهایت) یا بالاتر.
• گرفتگی یا حساسیت شدید معده.
• استفراغ مکرر که مانع حفظ مایعات در بدن می شود.
• علائم کم آبی بدن مانند ادرار کم یا عدم ادرار، خشکی شدید دهان و گلو یا احساس سرگیجه هنگام ایستادن.

اگر شیگلوز دارید و نمی توانید مایعات کافی را برای جلوگیری از کم آبی بدن نگه دارید، به پزشک خود اطلاع دهید. اگر سیستم ایمنی ضعیفی دارید، در صورت مشاهده هرگونه علائم عفونت شیگلا با پزشک خود تماس بگیرید. این بیماری احتمالاً شما را برای مدت طولانی تری بیمار خواهد کرد.

عفونت شیگلا در اثر بلع باکتری شیگلا ایجاد می شود. این اتفاق می تواند زمانی رخ دهد که:

• دهان خود را لمس کنید: این امر خطری را ایجاد می کند زیرا راه های زیادی برای آلوده شدن دست های شما به میکروب های شیگلا وجود دارند. ممکن است پوشک کودکی را که به عفونت شیگلا مبتلا است عوض کنید. یا ممکن است جسمی را که میکروب روی آن است، مانند اسباب بازی یا میز تعویض پوشک، لمس کنید. این میکروب ها همچنین می توانند در طول تماس جنسی با فرد مبتلا به این عفونت، از دست به دهان منتقل شوند.
• غذای آلوده بخورید: فرد مبتلا به عفونت شیگلا که به غذا دست می زند، می تواند میکروب ها را به افرادی که آن غذا را می خورند، منتقل کند. اگر خوراکی ها در مزرعه ای که حاوی فاضلاب است رشد کنند، می توانند آلوده شوند.
• آب آلوده را قورت دهید: آب می تواند با میکروب های شیگلا از فاضلاب آلوده شود. اگر فرد مبتلا به عفونت شیگلا در آن شنا کند، آب نیز می تواند آلوده شود.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

عوامل خطر عفونت شیگلا

عوامل خطر عفونت شیگلا شامل موارد زیر هستند:

• کودک بودن: کودکان زیر 5 سال بیشترین احتمال ابتلا به عفونت شیگلا را دارند. اما افراد در هر سنی می توانند به این بیماری مبتلا شوند.
• زندگی در خانه های گروهی یا انجام فعالیت های گروهی: تماس نزدیک با افراد دیگر می تواند میکروب ها را از فردی به فرد دیگر منتقل کند. شیوع شیگلا در مراکز مراقبت از کودکان، مدارس، استخرهای عمومی، پارک های آبی و خانه های سالمندان شایع تر است.
• زندگی یا سفر در مناطقی که فاقد آب تمیز و خدمات دفع فاضلاب هستند: افرادی که در کشورهای در حال توسعه زندگی می کنند یا به این کشورها سفر می کنند، بیشتر در معرض ابتلا به عفونت شیگلا هستند.
• تماس جنسی که مقعد را درگیر می کند: میکروب های شیگلا می توانند از مدفوع یا انگشتان آلوده یک شریک جنسی به دهان شریک دیگر منتقل شوند. این امر مردانی را که با مردان رابطه جنسی دارند بیشتر در معرض خطر ابتلا به عفونت شیگلا قرار می دهد.
• بی خانمانی: این امر ممکن است شامل ماندن در مناطق شلوغ یا دسترسی کمتر به آب تمیز و توالت باشد. این امر می تواند خطر عفونت را هنگام پخش میکروب های شیگلا در جامعه افزایش دهد.
• داشتن سیستم ایمنی ضعیف: این امر خطر ابتلای جدی تر به عفونت شیگلا را افزایش می دهد. سیستم ایمنی ممکن است در اثر بیماری هایی مانند HIV یا درمان هایی مانند شیمی درمانی ضعیف شود.

عوارض ابتلا به عفونت شیگلا

ممکن است هفته ها یا ماه ها طول بکشد تا به عادات معمول روده خود بازگردید. و اغلب اوقات، عفونت شیگلا بدون اینکه منجر به سایر بیماری هایی شود که عوارض نامیده می شوند، برطرف می شود.

کم آبی بدن

شیگلوز به دلیل اسهال مداوم می تواند باعث کم آبی بدن شود. این اتفاق می تواند برای افراد مسن و نوزادان بسیار خطرناک باشد. علائم شامل سرگیجه، کمبود اشک در کودکان، گود رفتن چشم ها و خشکی پوشک هستند. کم آبی شدید می تواند منجر به شوک و مرگ شود.

تشنج

برخی از کودکان مبتلا به عفونت شیگلا دچار تشنج می شوند. تشنج می تواند باعث تغییر در رفتار، حرکات تند و ناگهانی و از دست دادن هوشیاری شود. این تشنج ها در کودکانی که تب بالا دارند شایع تر است. اما در کودکانی که تب بالا ندارند نیز می تواند رخ دهد.

مشخص نیست که آیا تشنج ها نتیجه تب هستند یا خود عفونت شیگلا. اگر به نظر می رسد فرزند شما تشنج کرده است، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید.

پرولاپس رکتوم

این وضعیت زمانی اتفاق می افتد که بخشی از پایین ترین بخش روده بزرگ از مقعد خارج می شود. این وضعیت ممکن است در کودکانی شایع تر باشد که مبتلا به شیگلا هستند و تغذیه کافی ندارند.

سندرم همولیتیک اورمیک

این عارضه نادر شیگلا روی خون و رگ های خونی کوچک تأثیر می گذارد و می تواند منجر به نارسایی کلیه یا کم خونی شود.

مگاکولون سمی

این عارضه نادر مانع دفع مدفوع و گاز از روده بزرگ می شود. در نتیجه، روده بزرگ بزرگتر می شود. علائم شامل درد و تورم معده، تب و ضعف هستند. بدون درمان، روده بزرگ ممکن است پاره شود. این باعث عفونت تهدید کننده زندگی به نام پریتونیت می شود که به جراحی اورژانسی نیاز دارد.

آرتریت واکنشی

آرتریت پس از عفونت، که به آن سندرم رایتر یا آرتریت واکنشی نیز گفته می شود. این وضعیت می تواند هفته ها پس از عفونت شیگلا رخ دهد. اگر پس از شیگلوز به این بیماری مبتلا شوید، درد مفاصل، و درد هنگام ادرار کردن، سوزش و قرمزی، خارش و ترشح در یک یا هر دو چشم خواهید داشت.

عفونت جریان خون

این بیماری همچنین به عنوان باکتریخونی (وجود باکتری در خون) شناخته می شود. عفونت شیگلا می تواند به پوشش روده آسیب برساند. به ندرت، میکروب های شیگلا از طریق پوشش آسیب دیده وارد خون می شوند و باعث عفونت جریان خون می شوند. این عفونت ها در افراد بزرگسال با سیستم ایمنی ضعیف و در کودکان شایع تر هستند.

عوارض ابتلا به عفونت شیگلا

پیشگیری از ابتلا به عفونت شیگلا

برای جلوگیری از عفونت شیگلا، اقدامات زیر را انجام دهید:

• دست ها را مرتباً و به طور کامل بشویید. برای شستن دست ها از صابون و آب استفاده کنید و حداقل 20 ثانیه بشویید. این نکته قبل از آماده کردن یا خوردن غذا و قبل از فعالیت جنسی بسیار مهم است. همچنین شستن دست ها پس از استفاده از دستشویی یا تعویض پوشک بسیار مهم است.
• پوشک های کثیف را در سطل زباله درب دار و آستردار بیندازید.
• محل تعویض پوشک را بلافاصله پس از استفاده، بخصوص اگر پوشک نشتی یا ریختگی دارد، ضد عفونی کنید.
• سعی کنید آب برکه ها، دریاچه ها یا استخرهای تصفیه نشده را نبلعید.
• با کسی که اسهال دارد یا اخیراً اسهال او بهبود یافته است، تماس جنسی نداشته باشید. حداقل دو هفته صبر کنید.
• مواد غذایی را خوب بشویید و خوب بپزید.
• هنگام سفر به کشورهای دیگر، دستورالعمل های مربوط به غذا و آب سالم را رعایت کنید.

اگر شما یا فرزندتان اسهال یا عفونت شیگلا دارید، برای جلوگیری از انتشار میکروب ها این اقدامات را انجام دهید:

• دست های خود را مرتباً بشویید. و هنگام شستن دست های کودکان خردسال مراقب آنها باشید.
• در صورت امکان برای دیگران غذا درست نکنید. در صورت بیماری، از رفتن به مراکز درمانی، خدمات غذایی یا مراقبت از کودکان خودداری کنید.
• کودکان مبتلا به اسهال را از مهد کودک، گروه های بازی یا مدرسه دور نگه دارید.
• تا زمانی که به طور کامل بهبود نیافته اید، به شنا نروید.

محققان در حال کار بر روی واکسن هایی علیه باکتری شیگلا هستند، اما هنوز واکسنی تولید نکردهااند.

عفونت شیگلا چگونه تشخیص داده می شود؟

تشخیص عفونت شیگلا شامل معاینه فیزیکی و آزمایش برای تشخیص ابتلا به این بیماری است. بسیاری از بیماری های دیگر می توانند باعث اسهال یا اسهال خونی شوند.

شما یا متخصص معالج شما نمونه ای از مدفوع شما را جمع آوری می کنید. سپس آزمایشگاه نمونه را از نظر وجود میکروب های شیگلا یا مواد مضری به نام سموم که میکروب ها تولید می کنند، بررسی می کند.

عفونت شیگلا چگونه درمان می شود؟

درمان عفونت شیگلا به میزان شدت آن بستگی دارد. اگر علائم شما خفیف هستند، می توانید آن را با استراحت و نوشیدن مایعات برای جلوگیری از کم آبی (از دست دادن خطرناک آب بدن) درمان کنید. اغلب، بیماری خفیف است و ظرف هفت روز بهبود می یابد. ممکن است فقط به جایگزینی مایعات از دست رفته ناشی از اسهال نیاز داشته باشید، بخصوص اگر سلامت کلی شما خوب باشد.

داروهایی که می توانید بدون نسخه آنها را تهیه کنید.

قبل از مصرف هرگونه داروی اسهال که بدون نسخه فروخته می شود، با پزشک معالج خود صحبت کنید. بسیاری از بیماری ها می توانند باعث اسهال شوند و این داروها می توانند برخی از بیماری ها را بدتر کنند.

اگر آزمایش آزمایشگاهی عفونت شیگلا را تأیید کرده باشد، دارویی که حاوی بیسموت ساب سالیسیلات  bismuth subsalicylate  (پپتو بیسمول Pepto-Bismol، کائوپکتات Kaopectate) است ممکن است کمک کند. این دارو بدون نسخه در دسترس است. ممکن است به شما کمک کند تا دفعات مدفوع خود را کاهش دهید و طول مدت بیماری خود را کوتاه کنید. اما برای کودکان، افراد باردار یا شیرده یا افرادی که به آسپرین حساسیت دارند توصیه نمی شود.

داروهای اسهال مانند لوپرامید (ایمودیوم A-D) مصرف نکنید. همچنین، داروهایی که حاوی ترکیبی از دیفنوکسیلات diphenoxylate  و آتروپین atropine  (لوموتیل Lomotil) هستند را مصرف نکنید. این داروها برای عفونت شیگلا توصیه نمی شوند. آنها می توانند عملکرد روده را کند کرده، توانایی بدن در پاکسازی میکروب های شیگلا را کاهش داده و باکتری ها را در سیستم شما نگه می دارند و وضعیت شما را بدتر کنند.

آنتی بیوتیک ها

برای عفونت شدید شیگلا، پزشک معالج شما ممکن است داروهایی به نام آنتی بیوتیک ها را توصیه کند که به خلاص شدن از شر میکروب ها کمک می کنند. پزشک شما ممکن است سیپروفلوکساسین یا آزیترومایسین تجویز کند. آنتی بیوتیک ها ممکن است طول مدت بیماری را کوتاه کنند. اما برخی از باکتری های شیگلا در برابر اثرات این داروها مقاومت می کنند. بنابراین متخصص معالج شما ممکن است آنتی بیوتیک ها را توصیه نکند مگر اینکه عفونت شیگلای شما بسیار شدید باشد.

همچنین ممکن است برای درمان نوزادان، سالمندان و افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف، آنتی بیوتیک لازم باشد. در صورت وجود خطر بالای شیوع بیماری، ممکن است از آنتی بیوتیک ها نیز استفاده شود.

اگر به شما آنتی بیوتیک داده شد، آنها را دقیقاً طبق دستور مصرف کنید. حتی اگر احساس بهتری داشتید، مصرف تمام قرص ها را تمام کنید.

جایگزینی مایعات و نمک

برای افراد بزرگسالی که سلامت عمومی خوبی دارند، نوشیدن آب ممکن است برای جلوگیری از کم آبی ناشی از اسهال کافی باشد. ممکن است کودکان از درمانی به نام محلول آبرسانی خوراکی، مانند پدیالیت Pedialyte، بهره مند شوند. این محلول در داروخانه ها فروخته می شود و به صورت خوراکی مصرف می شود. بسیاری از داروخانه ها برندهای خاص خود را دارند. کودکان و بزرگسالانی که دچار کم آبی شدید هستند، به درمان در اورژانس بیمارستان نیاز دارند. درمان شامل نمک و مایعاتی است که به جای دهان از طریق ورید داده می شوند. به این روش، آبرسانی داخل وریدی گفته می شود. این روش، آب و مواد مغذی ضروری را بسیار سریع تر از محلول های خوراکی به بدن می رساند.

عفونت شیگلا چگونه درمان می شود؟

آماده شدن برای قرار ملاقات با متخصص

بسیاری از افرادی که عفونت شیگلا دارند بدون دارو بهبود می یابند. اما اگر شما یا فرزندتان علائم جدی یا تب بالا دارید، با پزشک خود تماس بگیرید. ممکن است به درمان نیاز داشته باشید.

آنچه می توانید انجام دهید

قبل از صحبت با پزشک، فهرستی از پاسخ به سؤالات زیر بنویسید:

• چه علائمی دارید؟ علائم از چه زمانی شروع شدند؟
• آیا شما یا فرزندتان نزدیک فردی که عفونت شیگلا داشته یا دارد، قرار گرفته اید؟
• آیا شما یا فرزندتان تب دارید؟ در این صورت، تب شما چقدر است؟

از پزشک خود چه انتظاری باید داشته باشید؟

در طول معاینه فیزیکی، پزشک ممکن است قسمت هایی از ناحیه معده شما را فشار دهد. این کار برای بررسی درد یا حساسیت انجام می شود. پزشک همچنین ممکن است از یک سواب پنبه ای برای گرفتن نمونه مدفوع استفاده کند. یا ممکن است دستورالعمل هایی در مورد نحوه جمع آوری و ارسال نمونه مدفوع به آزمایشگاه برای آزمایش به شما داده شود.

پرسش های پرتکرار درباره عفونت شیگلا

آیا ممکن است بیش از یک بار به عفونت شیگلا مبتلا شوید؟

بعید است، اما ابتلا به شیگلوز بیش از یک بار ممکن است.

چه غذاهایی باعث عفونت شیگلا می شوند؟

شما به احتمال زیاد از طریق غذاهای خامی که می خورید به شیگلا مبتلا می شوید. این موارد شامل سالادها، میوه ها و سبزیجاتی است که ممکن است در خاک آلوده به مدفوع انسان رشد کرده باشند. با این حال، می توانید شیگلا را از هر غذایی که توسط فردی با عادات غیربهداشتی (دست های آلوده) تهیه شده است، دریافت کنید.

در طول مدت ابتلا به عفونت شگیلا چگونه از خودم مراقبت کنم؟

اگر شیگلوز دارید، هیدراته ماندن مهم است. می توانید آب، نوشیدنی هایی که الکترولیت ها را به بدن شما برمی گردانند یا بستنی یخی بخورید.

اگر من به شیگلوز مبتلا شوم، چشم انداز چیست؟

بیشتر افراد مبتلا به شیگلوز در عرض چهار تا هفت روز احساس بهتری دارند، اما ممکن است تا هفته ها پس از بهبودی همچنان مسری باشند. افرادی که عفونت های شدید دارند ممکن است سه تا شش هفته بیمار باشند. عوارض نادر هستند، اما می توانند رخ دهند.

سخن پایانی

شیگلوز یا عفونت با باکتری شیگلا، باعث اسهال آبکی و احتمالاً خونی می شود. بهترین راه برای جلوگیری از ابتلا یا شیوع شیگلا، رعایت نکات شستشوی خوب دست است. اگر درد شدید یا تب بالا دارید، با پزشک خود تماس بگیرید. می توانید در خانه استراحت کنید و برای هیدراته ماندن، مایعاتی مانند آب بنوشید. ممکن است به آنتی بیوتیک نیاز داشته باشید، اما اکثر افراد به طور کامل از شیگلوز بهبود می یابند.