نفخ یا تجمع گاز در دستگاه گوارش؛ مشکلات و درمان

نفخ عبارت است از تجمع گاز در دستگاه گوارش، که می تواند منجر به بروز ناراحتی های شکمی شود. اکثر افراد نفخ شکم را تجربه می کنند.

نفخ بیش از حد می تواند باعث بروز ناراحتی و پریشانی شود. این مشکل اغلب در نتیجه خوردن غذاهای خاص رخ می دهد، اما می تواند نشانه یک بیماری جدی تر باشد.

در اکثر موارد، تغییر رژیم غذایی و سبک زندگی می تواند به کنترل گاز بیش از حد کمک کند.

حقایق سریع در مورد نفخ شکم

در اینجا چند نکته کلیدی در مورد نفخ شکم وجود دارند:

• در انسان ها به طور میانگین ​​بین 10 تا 18 مرتبه در روز باد از دستگاه گوارش خارج می شود.
• اغلب بدون آنکه افراد متوجه شود گاز خارج می شود.
• گاز سالم بی ضرر است و هیچ بویی ندارد.
• تغییر سبک زندگی اغلب می تواند نفخ را کاهش دهد.
• گاهی اوقات، یک بیماری زمینه ای وجود دارد که نیاز به توجه فوری دارد، مانند مسمومیت غذایی یا انسداد روده.

نفخ شکم چیست؟

هنگامی که غذا می خوریم، چیزی می نوشیم یا بزاق دهان خود را قورت می دهیم، مقدار کمی هوا نیز همراه آن می بلعیم. این هوای بلعیده شده در روده انباشته می شود. گاز درون دستگاه گوارش عمدتاً از نیتروژن و اکسیژن تشکیل شده است. هنگامی که غذا هضم می شود، گاز، عمدتاً به شکل هیدروژن، متان و دی اکسید کربن آزاد می شود.

با تجمع گاز، بدن ممکن است نیاز داشته باشد که آن را با آروغ زدن از راه دهان، یا عبور باد از مجرای مقعدی دفع کند.

نفخ شکم اغلب بدون آگاهی فرد از آن رخ می دهد. هیچ بویی وجود ندارد، و مقدار آن ناچیز است. هنگامی که بو وجود دارد، معمولاً مقادیر کمی گازهای گوگرد وجود دارند. اگر غذا به درستی هضم نشده باشد، شروع به تجزیه می کند و گوگرد آزاد می کند.

علل انباشته شدن گاز شکم

نفخ شکم می تواند نتیجه فرآیندهای طبیعی بدن باشد، یا ممکن است ناشی از شرایطی باشد که سیستم گوارشی را تحت تأثیر قرار می دهند.

منابع خارجی آنهایی هستند که از بیرون بدن می آیند. ما هنگام غذا خوردن، نوشیدن یا قورت دادن بزاق، بخصوص زمانی که بزاق اضافی تولید می شود، به دلیل حالت تهوع یا رفلاکس اسید، هوا را می بلعیم.

منابع درونی در داخل روده هستند. گاز ممکن است به عنوان یک محصول جانبی هضم برخی غذاهای خاص یا زمانی که غذاها به طور کامل هضم نشده اند ایجاد شود.

اگر هر غذایی به طور کامل توسط معده یا روده کوچک هضم نشود، زمانی که به روده بزرگ می رسد، نفخ شکم می تواند اتفاق بیفتد.

نفخ یا تجمع گاز در دستگاه گوارش

چرا برخی از غذاها باعث ایجاد گاز بیشتری می شوند؟

به نظر می رسد غذاهایی که باعث نفخ شکم می شوند معمولاً آنهایی باشند که حاوی مقادیر زیادی پلی ساکاریدهای خاص هستند، بویژه الیگوساکاریدهایی، مانند اینولین. اینولین به دسته ای از فیبرهای غذایی تعلق دارد که تحت عنوان فروکتان ها شناخته می شوند.

نمونه هایی از غذاهایی که می توانند نفخ را بدتر کنند عبارتند از:

• سبزیجاتی مانند کنگر فرنگی، کلم بروکلی، تره فرنگی، گل کلم، کلم، سیر، پیاز، لوبیا، کلم بروکسل و شلغم
• غلات، از جمله گندم یا جو
• حبوبات، از جمله لوبیا و عدس
• محصولات لبنی
• مخمر در محصولات پخته شده، مانند نان
• کاشو (بادام هندی)

آگاهی از مواد غذایی که باعث نفخ بیش از حد می شوند می تواند به کاهش این مشکل کمک کند.

در اینجا به بیان چند دلیل می پردازیم که چرا برخی از غذاها بیشتر باعث ایجاد گاز می شوند، اما دلایل دیگری نیز وجود دارند.

• لوبیا: هضم کربوهیدرات های پیچیده موجود در لوبیا برای انسان ها دشوار است. آنها توسط میکروارگانیسم های موجود در روده که تحت عنوان فلور روده شناخته می شوند هضم می شوند، که متان تولید می کنند. هنگامی که کربوهیدرات های پیچیده به روده تحتانی می رسند، باکتری ها از آنها تغذیه می کنند و گاز تولید می کنند.
• عدم تحمل لاکتوز: هنگامی که افراد از مواد غذایی حاوی لاکتوز، مانند شیر استفاده می کنند، و در صورتی که بدن آنها فاقد آنزیم برای تجزیه آن باشد، باکتری ها از لاکتوز تغذیه می کنند. در برخی افراد، این باعث تولید مقدار زیادی گاز می شود.
• بیماری سلیاک: عدم تحمل پروتئین گلوتن به این معنی است که برخی افراد هنگام مصرف جو، گندم و چاودار دچار نفخ بیش از حد می شوند.
• شیرین کننده های مصنوعی: سوربیتول و مانیتول در آبنبات ها، آدامس ها و غذاهای شیرین بدون قند یافت می شوند. برخی افراد هنگام مصرف این مواد دچار اسهال، گاز یا هر دو می شوند.
• مکمل های فیبر: افزودن سریع این مکمل ها به رژیم غذایی نیز می تواند باعث نفخ شکم شود، بخصوص اگر حاوی پسیلیوم باشد.
• نوشیدنی های گازدار: نوشیدنی های گازدار و آبجو ممکن است باعث تجمع گاز در دستگاه روده شوند.

هر کسی که نگران این است که چگونه رژیم غذایی او باعث نفخ شکم می شود، باید از یک پزشک یا یک متخصص تغذیه واجد شرایط راهنمایی بخواهد.

شرایطی که می توانند نفخ را بدتر کند

• بیماری های زمینه ای: برخی از بیماری های مزمن می توانند باعث نفخ شکم شوند، به عنوان مثال، بیماری کرون، کولیت زخم دهنده یا التهاب (دیورتیکول). برخی از انواع سرطان می توانند منجر به انسداد روده شوند. هر کسی که افزایش ناگهانی یا بدتر شدن نفخ را تجربه کند باید به پزشک مراجعه کند.
• مشکلات کیسه صفرا: سنگ کیسه صفرا و کوله سیستیت (التهاب کیسه صفرا) می توانند باعث انباشته شدن ایجاد بیشتر شوند.
• یبوست: مدفوع می تواند دفع گاز اضافی را دشوارتر کند، که منجر به تجمع گاز بیشتر و ناراحتی بیشتر خواهد شد.
• گاستروانتریت و دیگر عفونت های روده: یک عفونت ویروسی، باکتریایی یا انگلی دستگاه گوارش، یا مسمومیت غذایی، می توانند باعث تشکیل گاز شوند. به عنوان مثال می توان به عفونت اشریشیا کولی (coli) آمیبیازیس و ژیاردیازیس اشاره کرد.
• آنتی بیوتیک ها: اینها می توانند فلور طبیعی روده یا فلور باکتریایی روده را به هم بزنند و منجر به نفخ شکم شوند.
• ملین ها: استفاده منظم و بیش از حد از ملین ها می تواند خطر افزایش نفخ را افزایش دهد.

علل دیگر عبارتند از بارداری، فتق، پانکراتیت، بیماری هیرشسپرونگ، سندرم پیش از قاعدگی، اندومتریوز (حالتی که در آن بافت های شبیه مخاط رحم بطور نابجا در کانون های مختلف در حفره لگن پیدا می شوند.) و غیره.

اگر علائم مسمومیت یا انسداد وجود داشته باشد، یا اگر خون در مدفوع وجود داشته باشد، نیاز به مراقبت فوری پزشکی است.

نفخ یا تجمع گاز در دستگاه گوارش

درمان های خانگی

نفخ معمولاً یک مشکل جدی نیست. در بیشتر موارد، تغییر در سبک زندگی و رژیم غذایی تنها چیزی است که لازم است.

رژیم غذایی و گوارش

برای پرهیز از نفخ شکم می توان راهکار نخوردن غذاهایی که احتمالاً باعث ایجاد آن می شوند، مانند غذاهایی که حاوی سطوح بالای کربوهیدرات هستند که قابل جذب نیست، را امتحان کرد.

غذاهای حاوی کربوهیدرات که هضم آنها راحت تر است عبارتند از:

• موز
• میوه های خانواده مرکبات
• انگور
• کاهو
• برنج
• ماست، اما افرادی که عدم تحمل لاکتوز دارند باید با یک متخصص تغذیه مشورت کنند.

به خاطر داشته باشید، اگر مصرف برخی غذاهای خاص را قطع کنید، باید مطمئن شوید آنچه که باقی مانده است می تواند نیازهای غذایی روزانه تغذیه ای شما را برآورده سازد.

نکات دیگر

راه های دیگر برای کاهش نفخ عبارتند از:

• خوردن وعده های غذایی کوچک تر: اگر فرد در هر روز چهار تا شش وعده غذایی کوچک تر، به جای سه وعده غذایی بزرگ بخورد، علائم اغلب بهبود می یابند. دمنوش نعناع ممکن است کمک کند.
• آهسته غذا خوردن: هضم غذا از دهان شما آغاز می شود، بنابراین غذا قبل از قورت دادن باید به طور کامل جویده شود.
• پرهیز از آدامس و نوشیدنی های گازدار: جویدن آدامس باعث می شود افراد هوای بیشتری ببلعند. این می تواند نفخ را افزایش دهد.
• سیگار نکشید: سیگار باعث می شود افراد هوای بیشتری ببلعند، و همچنین می تواند سیستم گوارشی را تحریک کند.
• انتخاب محصولات لبنی کم لاکتوز: حذف غذاهای حاوی حاوی لاکتوز زیاد ممکن است علائم را بهبود دهد.
• انتخاب حبوباتی که قبل از پختن تخمیر می شوند: این حبوبات فیبر محلول کمتری دارند و ارزش غذایی بالاتری دارند و ممکن است نفخ را کاهش دهند.
• ورزش کردن: فعالیت باعث افزایش عملکرد سیستم گوارشی می شود، و این می تواند به کاهش گاز و نفخ کمک کند.
• پدهای زغال: که در داخل لباس قرار می گیرند، گاز آزاد شده را جذب می کنند و تاثیر گازهای بدبو را کاهش می دهند.
• پروبیوتیک ها: ممکن است علائم را در برخی افراد کاهش دهند.

درمان های پزشکی نفخ

اگر تغییرات سبک زندگی و رژیم غذایی برای رفع نفخ کافی نباشند، داروهای بدون نسخه (OTC) ممکن است کمک کنند. قرص زغال چوب که در داروخانه ها و به صورت آنلاین به فروش می رسد گاز را در روده جذب می کند و علائم نفخ را کاهش می دهد.

هرکسی که از داروهای موجود استفاده می کند، ابتدا باید با پزشک خود مشورت کند، زیرا زغال چوب ممکن است برخی از مواد فعال را نیز جذب کند. همه پزشکان استفاده از زغال چوب را توصیه نمی کنند، زیرا مزایای آن نامشخص هستند.

دیگر داروی OTC عبارت است ازBeano ، محصولی که به تجزیه کربوهیدرات های پیچیده کمک می کند. استفاده از این دارو ممکن است بعد از خوردن لوبیا مفید باشد.

عوارض و مشکلات ناشی از نفخ

درد و ناراحتی مداوم، خجالت اجتماعی و استرس از جمله عوارض اصلی نفخ هستند. بوی نفخ، در صورت وجود، می تواند باعث خجالت شود.

با این حال، ممکن است ایده خوبی است که در صورت مواجه شدن با موارد زیر به دنبال توصیه های پزشکی باشید:

• مقادیر زیاد گاز انباشته می شود.
• نفخ شکم پیوسته رخ می دهد.
• علائم شروع به شدیدتر شدن می کنند.
• گاز اغلب به طور غیر ارادی آزاد می شود.
• بوی بد پیوسته وجود دارد.
• علائم دیگر که نشان دهنده یک وضعیت زمینه ای گوارشی هستند.
• دردهای تند و ضربان دار، یا گرفتگی در شکم ایجاد می شود و جای دردها تغییر می کند.
• احساس نفخ یا احساس گره در شکم وجود دارد.

نفخ شدید و مداوم می تواند نشانه یک بیماری زمینه ای مانند سندرم روده تحریک پذیر (IBS) باشد.

نفخ چگونه تشخیص داده می شود؟

اگر نفخ همراه با درد شکم باشد باید به پزشک مراجعه کنید. پزشک می تواند به کشف علت زمینه ای نفخ کمک کند و راه هایی را برای تسکین علائم آن پیشنهاد دهد.

آنها از بیمار در مورد سوابق پزشکی و عادات غذایی او سؤال می پرسند و برای مشخص نمودن اینکه آیا اتساع در شکم وجود دارد یا خیر یک معاینه فیزیکی انجام می دهند. آنها ممکن است با ضربه زدن به شکم و گوش دادن برای ایجاد صدای توخالی، گاز را بررسی کنند.

آنها ممکن است در مورد حرکات روده سؤال بپرسند، اینکه آیا هنگام دفع مدفوع فشاری وجود دارد یا خیر، آیا بعد از وعده غذایی درد شکمی وجود دارد یا خیر، و اینکه نفخ چقدر طول کشیده است.

این می تواند به تصمیم گیری در مورد اینکه آیا بیمار ممکن است شرایطی داشته باشد که نیاز به درمان دارد کمک کند.

نگه داشتن یک دفتر خاطرات غذایی برای مدتی قبل از مراجعه به پزشک، ممکن است کمک کننده باشد.