چرا همیشه احساس خستگی و ضعف دارم؟

خستگی (Fatigue) یک احساس ناشی از کمبود انرژی است که به طور معمول در اثر فعالیت های مختلف می تواند در فرد به وجود آید. گاهی به اشتباه این احساس با مشکل ضعف عضلانی (Weakness) یکسان در نظر گرفته می شود. به طور کلی، خستگی اصطلاحی توصیفی به حساب می آید و کاربرد آن برای موقعیتی است که فرد دچار کمبود انرژی شده و نیاز به استراحت دارد. لازم به ذکر است که در صورت نداشتن رژیم غذایی مناسب و یا عدم تحرک کافی و انجام ندادن ورزش ممکن است شدت خستگی افزایش پیدا کند.

دقت کنید که حالت خستگی حتی با خواب آلوده بودن و احساس خواب آلودگی نیز کاملا تفاوت دارد. البته ممکن است خواب آلودگی یکی از نشانه های خستگی محسوب شود اما این به معنای یکسان بودن این دو حالت نیست. فردی که احساس خستگی دارد انرژی خود را از دست داده و حتی ممکن است انگیزه ای برای ادامه کار نداشته باشد. در چنین شرایطی شخص با کمی استراحت، مجددا می تواند به فعالیت های خود ادامه دهد.

احساس خستگی و ضعف چیست؟

احساس ضعف و خستگی در پزشکی به عنوان یک نشانه در نظر گرفته می شود و می تواند از هر عملی نظیر رژیم غذایی نامناسب و یا عدم تحرک کافی ناشی گردد. به طور کلی، احساس ضعف و خستگی می تواند در اثر بروز مشکل در سلامت جسمانی، بهداشت روان و تغییر در سبک زندگی روزمره وجود آید. میزان جدی بودن این نوع معضل و لزوم پیگیری علت آن به میزان شدید یا خفیف بودن خستگی بستگی دارد. علاوه بر خستگی جسمانی، احساس خستگی می تواند به صورت خستگی ذهنی باشد که در اثر فعالیت های ذهنی طولانی مدت ایجاد می شود.

نکته ای که باید در مورد بروز خستگی به آن توجه داشته باشید این است که هر گاه با وجود استراحت و یا رژیم غذایی مساعد، احساس خستگی رفع نشود، باید آن را پیگیری نمود. زیرا چنین مواردی ممکن است از یک عامل جسمی و یا روانی زمینه ای منشا بگیرد که باید بر طرف گردد. بنابراین باید حتما با یک پزشک درباره مشکل خود صحبت نمایید تا در صورت نیاز راه های درمانی مناسب در پیش گرفته شود.

بر اساس تمامی توضیحات داده شده به این موضوع پی خواهیم برد که احساس خستگی فراتر از یک احساس خواب آلودگی ساده به نظر می رسد و در مواردی که شرایط حادی ایجاد می کند، نیاز به پیگیری دارد.

احساس خستگی و ضعف

چه عواملی بر بروز احساس خستگی اثرگذار هستند؟

همان طور قبلا اشاره شد، عوامل جسمی و ذهنی زیادی می توانند بر بروز احساس خستگی اثر بگذارند. انجام فعالیت های جسمی روزانه، کمبود خواب، وجود اضافه وزن، وجود احساس دلزدگی، بروز غم و اندوه به دلایل مختلف، طی کردن دورانی که فرد در استرس های عاطفی به سر می برد، استفاده از داروهای اعصاب و روان تجویز شده نظیر داروهای آرامبخش و یا ضد افسردگی، مصرف مداوم الکل و یا نوشیدنی های الکلی، مصرف مواد مخدر نظیر کوکائین، استفاده بیش از حد از نوشیدنی های کافئین دار، نداشتن رژیم غذایی مناسب و ایجاد اختلال در سلامت جسمانی فرد می توانند از جمله عواملی باشند که منجر به احساس خستگی و ضعف گردند.

وجود آرتروز، سرماخوردگی و آنفولانزا، آمفیزم و بیماری آدیسون که بر سطح هورمون ها اثر می گذارد نیز می توانند از دلایل بروز احساس ضعف، بیحالی و خستگی باشند. اختلالات کبدی، تیروئید، کلیه و قلب نیز مواردی هستند که باید در جای مناسب مورد بررسی قرار گیرند.

احساس خستگی و بی حالی را چگونه می توان تشخیص داد؟

در حالتی که خستگی از نوع عادی باشد بهتر است با یک استراحت مناسب و یا مصرف برخی مواد غذایی مفید و انرژی زا آن را برطرف نمود. خواب برای رفع احساس خستگی در چنین مواردی گزینه مناسبی خواهد بود. با این حال، اگر احساس خستگی بیش از حالت عادی بوده و بر اساس توضیحات قبلی از عوامل زمینه ای ناشی شده باشد، باید حتما به دنبال تشخیص عامل به وجود آورنده بوده و در نهایت آن را درمان نمود.

به طور کلی، هنگامی که پزشک آزمایش های لازم را تجویز کرده و نتایج را بررسی نمود، می تواند علت خستگی مفرط شما را تشخیص دهد. پزشک برای اینکه درباره این تشخیص اطمینان بیشتری پیدا کند، قطعا از شما سوالاتی خواهد پرسید که اطلاعات وی را درباره شرایط شما افزایش خواهد داد. برای مثال او ممکن است از شما درباره علائم دیگری که اخیرا در خود مشاهده نموده اید سوال کند. یا حتی ممکن است لازم باشد اطلاعاتی را درباره سوابق پزشکی خود در اختیار او قرار دهید تا نتایج را با دقت بیشتری بررسی نماید. پزشک حتما درباره داروهای خاصی که مصرف می کنید نیز از شما سوال خواهد پرسید.

در صورتی که احساس خستگی و ضعف در برخی زمان ها بیشتر و گاهی کمتر می شود، حتما باید به پزشک خود اطلاع دهید. عوامل استرس زایی که در زندگیتان وجود دارند و همچنین، سبک زندگی شما می تواند بر نتیجه تشخیص اثرگذار باشد که پزشک حتما در این باره از شما سوال خواهد پرسید.

پس از پرسیدن این گونه سوال ها، در صورتی که تشخیص پزشک بر مبنای وجود نوعی بیماری زمینه ای باشد، احتمالا به انجام برخی آزمایش های بیشتر نیاز پیدا کنید که می تواند شامل خون، ادرار و مانند آن ها باشد.

در واقع، هنگامی که برای تشخیص عامل خستگی به پزشک مراجعه می کنید ممکن است انجام آزمایش های لازم و بررسی علائم موجود برای شما تجویز گردد. این آزمایش ها شامل مواردی هستند که املاح، فلزات و ویتامین ها و وجود بیماری های قلبی، کلیوی، کبدی، ریوی و تیروئید را بررسی می کنند. همچنین، بخشی از این آزمایش ها لازم هستند تا وجود هر گونه بیماری عفونی و یا بیماری های خود ایمنی را تشخیص دهند. اختلالات اعصاب و روان و وجود مشکل در خوابیدن شخص گزینه های بعدی هستند که باید حتما بررسی شوند.

احساس خستگی و ضعف

برای تشخیص علت ضعف و احساس خستگی چه مواردی باید بررسی گردد؟

احساس خستگی عادی می تواند از مواردی چون بی خوابی، پرواز زدگی و مانند آن ها ایجاد گردد. اما، همان طور که در قسمت های قبل به آن اشاره کردیم، در برخی موارد که احساس خستگی غیر عادی به وجود می آید، باید به دنبال یک عامل زمینه ای بود. زیرا وجود بعضی مشکلات جسمانی و یا روحی می توانند دلیلی بر وجود این گونه حالت ها باشند.

برای مثال، اشخاصی که به کم خونی مبتلا هستند و سطح آهن بدن آن ها کمتر از حد استاندارد است بیشتر از افراد عادی به خستگی و ضعف دچار می شوند. علاوه بر آهن، نمک ها، مواد معدنی و فلزات اساسی که برای بدن لازم هستند نیز باید به اندازه کافی به بدن برسند؛ در غیر این صورت احتمال بروز خستگی و ضعف بیش از حد وجود خواهد داشت. روی، کلسیم، منیزیم، پتاسیم و سدیم از جمله عناصری هستند که باید تا حد استانداردی در بدن وجود داشته باشند.

اگر از جمله افرادی هستید که سوخت و ساز و متابولیسم بدنتان دچار اختلال و نارسایی شده است، باید حتما به دنبال رفع این مشکلات باشید تا کمتر به احساس خستگی و ضعف دچار شوید. اختلالات تیروئیدی، آدرنال و دیابت از جمله بیماری های متابولیکی هستند که می توانند در بروز خستگی بیش از حد نقش داشته باشند.

سعی کنید رژیم غذایی پر ویتامینی داشته باشید. اگر این گونه نیست باید کمبود ویتامین خود را بر اساس نظر پزشک و با مصرف مکمل های غذایی جبران کنید. ویتامین های A، B، C، D و E از جمله ویتامین هایی هستند که باید همواره به مقدار کافی در بدن وجود داشته باشند.

احساس خستگی شدید می تواند از بیماری های عفونی و بیماری های خود ایمنی نیز ناشی گردد. سرطان ها، تب مالت، هپاتیت، بیماری لایم، بیماری های قارچی، مالاریا و مانند آن ها برخی از شناخته شده ترین بیماری هایی هستند که خستگی و ضعف می تواند از علائم آن ها به حساب آید. بیماری های کبدی، بیماری قلبی، بیماری های مرتبط با کلیه، بیماری های مغز و اعصاب نظیر میاستنی گراویس و مولتیپل اسکلروزیس از دیگر بیماری های زمینه ای به شمار می روند که می توانند احساس ضعف و خستگی را تشدید نمایند.

اگر هیچ یک از مشکلات گفته شده را نداشتید و باز هم خستگی بیش از اندازه را تجربه می کنید بهتر است وجود برخی مشکلات گوارشی نظیر سلیاک، هپاتیت مزمن و کولیت روده بررسی شود. البته مواردی چون نارسایی قلبی، کلاردیو میوپاتی، برونشیت مزمن و آمبولی ریه مزمن نیز باید حتما بررسی گردد تا در صورت وجود درمان شوند.

همان طور که قبلا اشاره کردیم، تنها عوامل جسمانی نمی توانند بر میزان خستگی تاثیر داشته باشند و احساس ضعف و خستگی می تواند از بیماری های اعصاب و روان نیز ناشی گردد. بر این اساس لازم است که برای بررسی مواردی مانند استرس، فیبرومیالژیا، افسردگی و سندرم خستگی مزمن حتما به یک روانپزشک مراجعه نمایید. در این حالت با درمان بیماری های یاد شده در صورت وجود، احساس خستگی و ضعف را می توان به طور قابل توجهی کاهش داد.

احساس خستگی و ضعف

چه زمانی باید برای بررسی احساس خستگی خود به پزشک مراجعه کنید؟

همان طور که قبلا گفته شد، احساس خستگی می تواند از فعالیت های جسمانی روزمره، بی خوابی، اضافه وزن، مصرف برخی داروهای اعصاب و روان و مانند آن ها باشد. بنابراین، اگر علت آن را می دانید و مطمئن هستید که با توجه به شرایطی که دارید، وجود آن اجتناب ناپذیر است نیازی به مراجعه به پزشک نخواهد بود. اما اگر برخی علائم دیگر نیز وجود داشته باشد و خستگی از حالت عادی شدت بیشتری داشته باشد، مراجعه به پزشک را باید حتما در برنامه خود قرار دهید.

برای مثال، در صورتی که دمای بدن شما از حالت عادی بالاتر باشد، بهتر است این موضوع توسط پزشک بررسی گردد. همچنین، کم شدن وزن به صورت ناگهانی و در حجم بالا باید حتما تحت معاینه قرار گیرد. از طرفی، افزایش حساسیت نسبت به سرما ممکن است از یک اختلال در بدن نتیجه شود که باید بررسی گردد.

در صورتی که مرتب احساس خواب آلودگی دارید و یا زمان خوابیدنتان به صورت غیر عادی طولانی شده است نیز باید برای بررسی علت آن به پزشک مراجعه کنید.

افسردگی یکی از بیماری هایی به حساب می آید که در دنیای امروز بسیار شایع و رایج شده است. یکی از علائم ظاهری این بیماری روحی و روانی، وجود احساس خستگی دائمی در فرد و عدم انگیزه کافی برای فعالیت های روزانه است. بنابراین، در صورت وجود احساس خستگی غیر عادی، بهتر است بدون اینکه تعصبی نسبت به این مساله نشان دهید، توسط یک روانپزشک مطمئن و باتجربه تحت مشاوره قرار گیرید.

ممکن است با کمی دقت در برنامه روزانه متوجه عدم تحرک کافی، رژیم غذایی نامناسب و یا وجود استرس در خود شوید. بر طرف کردن هر کدام از این مشکلات، تا حد زیادی باعث رفع احساس خستگی و بی حالی خواهد شد. بهتر است برای رفع اصولی این مشکلات با یک پزشک باتجربه مشورت نمایید.

در برخی موارد که به یک باره با احساس ضعف و بی حالی و یا خستگی مفرط روبرو می شوید، لازم است هر چه سریع تر به بیمارستان مراجعه کنید تا در صورت نیاز اقدامات درمانی در اسرع وقت صورت گیرد. معمولا در چنین حالت هایی مشکلات و اختلالاتی نظیر خونریزی از رکتوم، سردرد شدید، خون بالا آوردن، احساس درد در ناحیه قفسه سینه، احساس تنگی نفس، احساس ضربان قلب نامنظم، احساس عدم تعادل، ضعف و بی حالی، وجود درد شدید در نواحی کمر، شکم و لگن، برخی افکار نامناسب و خطرناک نظیر خودکشی و آسیب رساندن به خود یا دیگران به وجود می آیند که باید به طور اساسی بررسی و درمان گردند.

احساس خستگی و ضعف

مراقبت هایی که باید برای رفع احساس خستگی و ضعف صورت گیرد چیست؟

برای اینکه احساس خستگی خود را رفع کنید باید عوامل به وجود آورنده آن را از بین ببرید. برای مثال، اگر رژیم غذایی نامناسبی دارید باید آن را اصلاح نمایید. این کار را می توانید بر اساس نظر یک متخصص تغذیه انجام دهید تا به مرور انرژی شما افزایش یافته و احساس خستگی مفرط شما از بین برود.

ایجاد برخی تغییرات در سبک زندگی می تواند به خوبی سطح انرژی و سلامت جسمانی شما را بالا ببرد. مثلا اگر در حالت عادی، به طور روزانه آب کافی نمی نوشید باید بگوییم که این مورد را حتما اصلاح نمایید. هیدراته کردن بدن برای داشتن انرژی بالا و سلامت جسمانی بسیار اهمیت دارد. نوشیدن آب به اندازه کافی می تواند احساس خستگی را به مرور کاهش دهد.

اصلاح عادت های غذایی نیز مهم است. باید خود را به مصرف مواد غذایی سالم عادت دهید. انجام حرکات ورزشی مناسب، پیاده روی و فعالیت های جسمانی مفید به طور روزانه و مرتب باعث افزایش قدرت بدنی شما می شود. در نتیجه به مرور زمان سطح انرژی شما را زیاد کرده و اجازه نمی دهد سریع احساس خستگی کنید.

برای اینکه از نظر جسمانی قوی باشید باید حتما برنامه خواب منظمی داشته باشید. این کار نیز باعث می شود تا خستگی های ناشی از فعالیت های روزمره بر طرف شده و بدن بعد از خواب و ریکاوری، احساس نشاط خود را بازیابی نماید. به این ترتیب، شخص کمتر احساس خستگی خواهد کرد و می تواند به راحتی به مدیریت فعالیت های خود بپردازد.

ممکن است در زندگی خود با مشکلات عدیده ای درگیر باشید که از نظر روحی برای شما مشکل ساز باشند. سعی کنید فشار این گونه عوامل بر روی خود را کاهش دهید. خستگی های شدید روحی می تواند اثرات جسمانی داشته و احساس خستگی زیادی را برای شخص در پی داشته باشد.

سعی کنید برنامه کاری و یا اجتماعی خود را متعادل سازی کنید. به هیچ عنوان فعالیت های روزمره خود را بسیار بیشتر از توان جسمانی و ذهنی خود برنامه ریزی نکنید. این کار منجر به فرسایش روحی و جسمی شده و احساس خستگی زیادی را برایتان در پی خواهد داشت.

یوگا، قادر است آرامش ذهنی شما را تامین نماید. بنابراین اگر احساس خستگی ذهنی زیادی دارید و یا فعالیت های روزمره شما از نظر ذهنی انرژی بر است، یوگا یک گزینه بسیار مناسب به شمار می رود که بهتر است به صورت روزانه یا با فواصل کم در برنامه خود بگنجانید.

اگر از نوشیدنی های الکلی استفاده می کنید و یا به مواد مخدر و یا تنباکو اعتیاد دارید، بهتر است این موارد را از برنامه زندگی خود حذف نمایید. مشکلات جسمانی ناشی از این موارد به مرور زمان می تواند فرسودگی جسمانی در پی داشته باشد.

تمامی آنچه در بالا ذکر شد، هر کدام به سهم خود می توانند در بهبود احساس خستگی شما اثر مثبت داشته باشند. این گونه مراقبت ها را معمولا پزشکان در جلسات مشاوره به شما توصیه می کنند. البته لازم است برنامه درمانی تجویز شده توسط پزشک را نیز به همراه این موارد اجرا کنید تا هر چه سریع تر بتوانید به زندگی عادی برگشته و خستگی و ضعف بدنی خود را بهبود بخشید.

فراموش نکنید که خستگی یک احساس کلی است و به هر عاملی می تواند وابسته باشد. بنابراین، هر گونه احساس خستگی غیر عادی را با پزشک خود در میان گذارید تا در صورت نیاز اقدامات درمانی صورت پذیرد و از عوارض جسمانی و روانی بعدی آن جلوگیری به عمل آید.