کلانژیت چیست؟

کلانژیت التهاب در مجاری صفراوی شما است. کلانژیت حاد معمولاً به دلیل عفونت یا چیزی که مجاری صفراوی شما را مسدود می کند، مانند سنگ کیسه صفرا ایجاد می شود. این یک مورد اورژانسی است. شما همچنین می توانید کلانژیت مزمن داشته باشید که از بین نمی رود. این برای کبد شما مضر است.

کلانژیت چیست؟

کلانژیت به معنای التهاب در مجاری صفراوی است، لوله هایی که صفرا را از کبد به سایر اندام های دستگاه گوارش منتقل می کنند.

کبد شما صفرا را می سازد و آن را برای ذخیره سازی به کیسه صفرا می فرستد، که برای کمک به هضم به روده کوچک شما می فرستد. صفرا از مواد زائد خون و اسیدهای صفراوی شما تشکیل شده است که به تجزیه چربی ها کمک می کنند. صفرا برای هضم به روده کوچک کمک می کند و به تخلیه مواد زائد از بدن از طریق روده بزرگ کمک می کند.

اگر مجاری صفراوی شما ملتهب باشد، تحریک، متورم و احتمالاً عفونی شده است. عفونت شایع ترین علت کلانژیت است، اما نه تنها علت آن. عفونت باعث کلانژیت حاد (کلانژیت صعودی) می شود که یک پاسخ موقتی از سیستم ایمنی بدن شما است. بیماری های مزمن می توانند باعث کلانژیت مزمن شوند، نوعی که از بین نمی رود.

وقتی کلانژیت دارید چه اتفاقی می افتد؟

التهاب در مجاری صفراوی می تواند چندین عارضه جدی ایجاد کند:

• تورم می تواند جریان صفرا را مسدود کند و باعث شود صفرا به اندام های شما برگردد.
• هنگامی که صفرا به اندام های شما برمی گردد، باعث التهاب در آن اندام ها می شود.
• صفرایی که جریان ندارد، بستر مناسبی برای عفونت های باکتریایی است، اگر قبلاً به آن مبتلا نشده اید.
• عفونت در مجاری صفراوی شما می تواند به جریان خون شما سرایت کند که می تواند تهدید کننده زندگی باشد.
• التهاب مزمن باعث ایجاد اسکار می شود. بافت اسکار در مجاری صفراوی شما می تواند باعث خوردگی آنها شود.
• مجاری صفراوی که باریک و خورده شده است به طور دائم جریان صفرا درون مجاری را مسدود می کند.

وقتی کلانژیت دارید چه اتفاقی می افتد؟

آیا کلانژیت زندگی را تهدید می کند؟

می تواند باشد. انواع مختلف به طرق مختلف خطرناک هستند. فوری ترین تهدید، ناشی از عفونت باکتریایی در مجاری صفراوی شما است. اگر باکتری به کبد شما سرایت کند، می تواند از طریق عروق خونی کبد وارد جریان خون شما شود. این باعث عفونت سیستمیک (سپتی سمی) می شود که می تواند منجر به سپسیس شود، یک واکنش شوک کل بدن که اندام های حیاتی شما را از کار می اندازد.

گاهی اوقات، التهاب حاد ناشی از انسداد مجاری صفراوی مانند سنگ کیسه صفرا است. انسداد باعث توقف جریان صفرا می شود و این می تواند منجر به عفونت ثانویه شود. اگر کلانژیت مزمن دارید، می تواند به آرامی مجاری صفراوی شما را طی سالیان متمادی از بین ببرد. این روی کبد شما تأثیر می گذارد. هنگامی که التهاب مزمن باعث ایجاد زخم در کبد شما می شود، به تدریج عملکرد آن متوقف می شود. نارسایی کبد تهدید کننده زندگی است.

تفاوت بین کلانژیت و کوله سیستیت چیست؟

“کلانژیت cholangitis ” التهاب مجاری صفراوی است و “کوله سیستیت cholecystitis” التهاب در کیسه صفرا است. ظاهر و تلفظ این دو کلمه در زبان انگلیسی شبیه به هم است زیرا هر دو با پیشوند “chole” شروع می شوند که به معنای صفرا است. (“Gall-” نیز به معنای صفرا است، بنابراینgallbladder  در واقع به معنای کیسه صفرا bile bladder است.) پسوند “-itis” به معنای التهاب است. صفرا از طریق مجاری صفراوی شما به کیسه صفرا می رود و از آن خارج می شود و التهاب در یکی می تواند بر دیگری تأثیر بگذارد.

علل کلانژیت چیست؟

علل حاد عبارتند از:

• عفونت از باکتری، ویروس یا انگل.
• انسدادهایی مانند سنگ کیسه صفرا، تنگی و تومور.
• کلستاز، توقف جریان صفرا.

در بیشتر موارد (حدود 90%)، این سه عامل با هم کار می کنند و باعث ایجاد کلانژیت می شوند. انسداد، معمولاً سنگ کیسه صفرا در مجرای صفراوی مشترک (کلدوکولیتیازیس)، باعث توقف جریان صفرا می شود و به دنبال آن عفونت ایجاد می شود. صفرا قرار است از یک طرف به کیسه صفرا و از آنجا به روده کوچک شما جاری شود. اما فشار داخلی صفرای متوقف شده می تواند باعث شود باکتری ها از این اندام ها به مجاری صفراوی بازگردند.

با این حال، انسداد در مجاری صفراوی شما، بدون عفونت باکتریایی می تواند باعث کلستاز و کلانژیت شود. و بدون انسداد می توانید کلستاز داشته باشید. برخی از بیماری های خاص، داروها یا تغذیه طولانی مدت از طریق وریدی می توانند باعث آن شوند. همچنین می توانید بدون انسداد دچار عفونت شوید. احتمال کمتری دارد، اما ممکن است از طریق خون شما یا از طریق ابزار پزشکی تماس پیدا کرده طی یک آزمایش یا فرایند اتفاق بیفتد.

بیماری های خود ایمنی که باعث کلانژیت مزمن می شوند عبارتند از:

• کلانژیت اسکلروزان اولیه Primary sclerosing cholangitis.
• کلانژیت صفراوی اولیه Primary biliary cholangitis.
• کلانژیت مرتبط با IgG4 IgG4-associated cholangitis.

این شرایط باعث می شود که سیستم ایمنی بدن شما به اشتباه به سلول های بدن شما به عنوان مهاجمان خارجی حمله کند. پاسخ ایمنی ثابت باعث التهاب مداوم در مجاری صفراوی شما می شود. معمولاً به شدت کلانژیت حاد نیست و ممکن است سال ها از آن آگاه نباشید. اما به مرور زمان باعث ایجاد زخم در مجاری صفراوی شما می شود. این به نوبه خود ممکن است منجر به انسداد، کلستاز و کلانژیت حاد شود.

علل کلانژیت چیست؟

کلانژیت چه احساسی ایجاد می کند؟

ممکن است سال ها متوجه کلانژیت مزمن نشوید. در بسیاری از افراد تا زمانی که کلانژیت مزمن به اندازه کافی پیشرفته نشده باشد که بر کبد آنها تأثیر بگذارد و علائم بیماری کبدی را ایجاد کند، تشخیص داده نمی شود. با این حال، کلانژیت حاد خود را نشان خواهد داد. تقریباً مطمئناً دردی در سمت راست بالای شکم خود احساس خواهید کرد که ممکن است به تیغه شانه راست یا پشت شما منتهی شود. ممکن است تیز یا مبهم باشد و ممکن است بیاید و برود.

اگر مجاری صفراوی شما مسدود شده باشد، ممکن است آنچه به عنوان “کولیک صفراوی” شناخته می شود را تجربه کنید. این درد شکمی معمولاً بعد از یک وعده غذایی سنگین به صورت دوره ای ظاهر می شود. با انقباض کیسه صفرا ایجاد می شود تا صفرا را به سمت روده کوچک بیرون بیاورد تا به هضم کمک کند. وارد آمدن فشار به صفرا از سوی انسداد، باعث فشار و درد می شود که اغلب با حالت تهوع همراه است. به سرعت به اوج می رسد و سپس پس از آن به تدریج کاهش می یابد.

علائم کلانژیت چیست؟

شایع ترین علائم کلانژیت حاد به عنوان سه گانه شارکوت (Charcot’s Triad) شناخته می شود. آنها عبارتند از:

• درد ربع بالای سمت راست شکم: سمت راست بالا جایی است که سیستم صفراوی شما قرار دارد.
• تب: هنگامی که سیستم ایمنی بدن شما فعال می شود، معمولاً تب با التهاب همراه می شود.
• زردی: رنگ زرد پوست و چشم ها ناشی از نشت صفرا به جریان خون است، که نشانه ای از پس زدن یا بالا آمدن مجاری صفراوی است.

بسته به شدت وضعیت شما، ممکن است علائم دیگری مربوط به نشت رو به بالای صفرا به جریان خون خود داشته باشید، مانند:

• خارش: اسیدهای صفراوی در جریان خون شما می توانند باعث خارش پوست شوند.
• آنسفالوپاتی کبدی: سموم حاصل از صفرا در جریان خون شما می تواند باعث اختلالات شناختی خفیف مانند سردرگمی و سرگیجه شود.

اگر عفونتی دارید که وارد جریان خون شما شده است، ممکن است علائم شوک داشته باشید، مانند:

• ضربان قلب سریع (تاکی کاردی).
• فشار خون پایین (هیپوتانسیون).

اگر علائم سه گانه شارکوت به همراه علائم گیجی و نشانه های شوک را دارید، به آن پنتاد رینولدز Reynolds’ pentad می گویند. این ترکیب به پزشک معالج شما نشان می دهد که وضعیت شما بحرانی است.

اگر به کلانژیت مزمن مبتلا هستید، ممکن است تا زمانی که بیماری شما پیشرفته نشده باشد، علائمی نداشته باشید. علائم ممکن است شامل تمام موارد فوق و همچنین موارد زیر باشند:

• خستگی.
• تورم شکم.
• تورم پاها.
• رسوب چربی زیر پوست.
• رگ های بزرگ و قابل مشاهده در سراسر شکم.
• رگ های عنکبوتی.
• ادرار تیره رنگ و مدفوع روشن.
• اسهال.

کلانژیت چگونه تشخیص داده می شود؟

پزشک معالج شما را از نظر علائم معمولی معاینه می کند، سپس آزمایش های خون و آزمایش های تصویربرداری از سیستم صفراوی شما را انجام می دهد. در صورت ابتلا، آزمایش خون می تواند عفونت را شناسایی کند و به پزشک اطلاع دهد که چه مقدار صفرا در جریان خون شما در گردش است. آنها همچنین می توانند آنزیم ها و پروتئین های کبدی را اندازه گیری کنند تا عملکرد کبد شما را بررسی کنند. آزمایش های تصویربرداری می توانند نشان دهند که آیا مجاری صفراوی شما مسدود شده اند یا خیر.

آزمایش خون ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• شمارش کامل خون (CBC).
• تست های عملکرد کبد.

تست های تصویربرداری ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• کلانژیوپانکراتوگرافی رزونانس مغناطیسی (MRCP).
• سونوگرافی شکم.

درمان کلانژیت چیست؟

درمان اولیه برای کلانژیت حاد و مزمن، تخلیه آندوسکوپیک صفرا است. هنگامی که پزشک معالج شما منبع مشکل را شناسایی کرد، برای کاهش فشار و بازگرداندن جریان درون مجاری صفراوی تلاش خواهد کرد. آنها معمولاً می توانند این کار را در حین آندوسکوپی انجام دهند، فرایندی که شامل عبور دادن یک لوله بلند و نازک با دوربینی است که در گلو وصل شده و به مجاری صفراوی متصل است.

پزشکان معالج می توانند صفرای اضافی را از طریق لوله تخلیه کنند تا فشار را کاهش دهند. در صورت لزوم، آنها همچنین می توانند انسدادها را برطرف کرده و با استفاده از ابزارهای کوچکی که از لوله عبور می کنند، استنت هایی برای باز کردن مجاری صفراوی قرار دهند. اگر یک فرایند آندوسکوپیک برای تشخیص کلانژیت برای شما انجام شود، پزشک معالج شما می تواند همزمان آن را درمان کند. اگر به کلانژیت مزمن مبتلا هستید، ممکن است به تکرار فرایندها برای تسکین علائم در زمان های مختلف نیاز داشته باشید.

درمان اضافی برای کلانژیت مزمن ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• آنتی هیستامین برای درمان خارش.
• مکمل های ویتامین برای درمان کمبود ویتامین.
• اسید اورسودوکسی کولیک (UDCA) برای کند کردن پیشرفت کلانژیت صفراوی اولیه.

درمان اضافی برای کلانژیت حاد ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• مایعات داخل وریدی.
• مسکن های درد.
• آنتی بیوتیک ها.

درمان کلانژیت چیست؟

پیش آگهی افراد مبتلا به کلانژیت چیست؟

چه به کلانژیت حاد و چه به کلانژیت مزمن مبتلا باشید، هر دو وضعیت های ترسناکی هستند. هر دو می توانند دیر یا زود تهدید کننده زندگی باشند. اما کلانژیت حاد معمولاً مختصر است. با درمان به موقع، اکثر افراد به طور کامل بهبود می یابند. کلانژیت حاد اگر درمان نشود، میزان مرگ و میر بالایی دارد.

اگر کلانژیت مزمن دارید، ممکن است سال ها بدون عارضه زندگی کنید. داروها اغلب در درمان علائم مؤثر هستند. ممکن است به فرایندهای دوره ای تخلیه صفراوی نیاز داشته باشید. در برخی از افراد، بیماری کبد می تواند به نارسایی کبد تبدیل شود. اگر این اتفاق رخ دهد، ممکن است در نهایت به پیوند کبد نیاز داشته باشید.

در حالی که با کلانژیت مزمن زندگی می کنم چگونه از خودم مراقبت کنم؟

اگر بیماری مزمن صفراوی دارید، مهم است که با روشی که می توانید، از کبد خود مراقبت کنید. یک رژیم غذایی و سبک زندگی سالم می تواند آسیب را به حداقل برساند و به افزایش عمر کبد شما کمک کند. سعی کنید از سمومی که به کبد شما فشار وارد می کنند، از جمله الکل، مواد مخدر، دود و سایر مواد شیمیایی محیطی اجتناب کنید.

سعی کنید چربی های اشباع و قند را در رژیم غذایی خود به حداقل برسانید. کمی ورزش کنید و استرس را تا حد امکان کاهش دهید.

سخن پایانی

صفرا در بدن شما نقش مهمی ایفا می کند، اما تنها زمانی کار می کند که بتواند آزادانه جریان یابد. هنگامی که نمی تواند، به جریان خون شما نشت می کند و به اندام های شما باز می گردد و باعث مسمومیت و التهاب می شود. به همین دلیل است که مجاری صفراوی سالم بسیار مهم است. اگر درد صفراوی دارید و مشکوک به کلانژیت هستید، در اسرع وقت به دنبال درمان باشید. چه کلانژیت مزمن باشد و چه حاد، درمان زود هنگام بهترین نتایج را دارد.