در این نوشته می خوانید:
- علائم و نشانه های واریس مری
- چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
- علل بروز واریس های مری
- عواملی که خطر واریس مری را افزایش می دهند
- عوارض ناشی از واریس مری
- جلوگیری از ابتلا به واریس مری
- روش های تشخیص واریس مری
- درمان های واریس مری
- درمان برای جلوگیری از خونریزی
- درمان در صورت خونریزی
- خونریزی مجدد
- درمان احتمالی آینده
- آماده شدن برای قرار ملاقات با پزشک معالج
- کارهایی که شما می توانید انجام دهید:
- از پزشک خود چه انتظاری دارید؟
- در این فاصله چه کاری می توانید انجام دهید؟
واریس های مری وریدهای غیر طبیعی و بزرگ شده درون لوله ای هستند که گلو و معده (مری) را به یکدیگر متصل می کند. این وضعیت اغلب در افراد مبتلا به بیماری های جدی کبد رخ می دهد.
واریس های مری زمانی ایجاد می شوند که جریان خون طبیعی به کبد توسط یک لخته خون یا بافت اسکار در کبد مسدود می شود. خون برای دور زدن انسدادها، به عروق خونی کوچک تری جریان می یابد که برای حمل حجم زیاد خون طراحی نشده اند. عروق می توانند خون نشت دهند یا حتی پاره شوند، و باعث بروز خونریزی شوند که تهدید کننده زندگی است.
تعدادی از داروها و فرایندهای پزشکی می توانند به جلوگیری یا توقف خونریزی از واریس های مری کمک کنند.
علائم و نشانه های واریس مری
واریس های مری معمولاً باعث ایجاد علامت و نشانه ای نمی شوند مگر اینکه خونریزی کنند. علائم و نشانه های خونریزی واریس های مری عبارتند از:
- استفراغ مقدار زیادی خون
- مدفوع سیاه، قیری یا خونی
- سبکی سر
- از دست دادن هوشیاری در موارد شدید
در صورت داشتن علائم بیماری کبدی، از جمله:
- رنگ زرد پوست و چشم های شما (یرقان)
- خونریزی یا کبودی آسان
- تجمع مایع در شکم (آسیت)
پزشک شما ممکن است به وجود واریس های کبدی شک کند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر علائم یا نشانه هایی دارید که شما را نگران می کنند، با پزشک خود یک قرار ملاقات بگذارید. اگر بیماری کبدی برای شما تشخیص داده شده است، از پزشک خود در مورد خطر ابتلای خود به واریس های مری و اقداماتی سؤال کنید که می توانید برای کاهش خطر انجام دهید. همچنین از پزشک خود بپرسید که آیا برای بررسی واریس مری باید فرایندی انجام دهید یا خیر.
اگر واریس های مری برای شما تشخیص داده شده باشند، احتمالاً پزشک به شما دستور می دهد که مراقب علائم خونریزی باشید. خونریزی واریس های مری یک مورد اورژانسی است. اگر استفراغ خونی یا مدفوع خونی داشتید، فوراً با اورژانس تماس بگیرید.
علل بروز واریس های مری
واریس های مری گاهی اوقات زمانی ایجاد می شوند که جریان خون به کبد شما مسدود می شود، که اغلب به دلیل بافت اسکار در کبد، ناشی از بیماری کبدی است. جریان خون شروع به برگشت می کند و فشار را درون ورید بزرگ (ورید پورتال) که خون را به کبد حمل می کند، افزایش می دهد.
این افزایش فشار (فشار خون پورتال) خون را وادار می کند تا به دنبال مسیرهای دیگری از درون وریدهای کوچکتر باشد، مانند وریدهایی که در پایین ترین قسمت مری قرار دارند. این عروق که دیواره نازکی دارند، با خون اضافه شده باد می شوند. گاهی اوقات این رگ ها پاره می شوند و خونریزی می کنند.
علل واریس مری عبارتند از:
- اسکار شدید کبد (سیروز). تعدادی از بیماری های کبدی- از جمله عفونت هپاتیت، بیماری کبد الکلی، بیماری کبد چرب و یک اختلال مجرای صفراوی به نام سیروز صفراوی اولیه- می توانند منجر به بروز سیروز شوند.
- لخته شدن خون (ترومبوز). ورود یک لخته خون به داخل ورید پورتال یا سیاهرگی که خون ورید پورتال را تأمین می کند (ورید طحال) می تواند باعث ایجاد واریس مری شود.
- عفونت انگلی. شیستوزومیازیسSchistosomiasis یک عفونت انگلی است که در بخش هایی از آفریقا، آمریکای جنوبی، کارائیب، خاورمیانه و شرق آسیا یافت می شود. این انگل می تواند به کبد و همچنین به ریه ها، روده، مثانه و سایر اندام ها آسیب برساند.
عواملی که خطر واریس مری را افزایش می دهند
گرچه بسیاری از افراد مبتلا به بیماری پیشرفته کبدی دچار واریس مری می شوند، اما اکثر آنها خونریزی ندارند. در موارد زیر، احتمال خونریزی واریس مری بیشتر خواهد بود:
- فشار بالای ورید پورتال. خطر خونریزی با افزایش فشار در ورید پورتال افزایش می یابد (فشار خون پورتال).
- واریس های بزرگ. هرچه واریس های مری بزرگتر باشند، احتمال خونریزی بیشتر است.
- علائم قرمز روی واریس. برخی از واریس های مری، هنگامی که از طریق یک لوله نازک و انعطاف پذیر (آندوسکوپی) که از گلو عبور می کند، مشاهده می شوند، رگه های بلند و قرمز رنگ یا لکه های قرمز رنگی را نشان می دهند. این علائم نشان دهنده خطر بالای خونریزی هستند.
- سیروز شدید یا نارسایی کبد. اغلب، هر چه بیماری کبد شما شدیدتر باشد، احتمال خونریزی واریس های مری بیشتر خواهد بود.
- مصرف مداوم الکل. در صورت ادامه مصرف الکل، خطر خونریزی واریس در شما به مراتب بیشتر از زمانی است که از مصرف الکل دست می کشید، بخصوص اگر بیماری شما به الکل مربوط باشد.
اگر قبلاً خونریزی ناشی از واریس مری داشته اید، احتمال ابتلا به واریس هایی که دوباره خونریزی می کنند بیشتر خواهد بود.
عوارض ناشی از واریس مری
جدی ترین عارضه واریس مری خونریزی است. هنگامی که یک دوره خونریزی داشته اید، خطر یک دوره خونریزی دیگر به شدت افزایش می یابد. اگر مقدار زیادی خون از دست بدهید، ممکن است دچار شوک شوید که می تواند منجر به مرگ شود.
جلوگیری از ابتلا به واریس مری
در حال حاضر هیچ درمانی نمی تواند از ایجاد واریس مری در افراد مبتلا به سیروز کبدی جلوگیری کند. گرچه داروهای مسدود کننده بتا در جلوگیری از خونریزی در بسیاری از افرادی که واریس مری دارند، مؤثر هستند، اما از ایجاد واریس مری جلوگیری نمی کنند.
اگر بیماری کبدی برای شما تشخیص داده شده باشد، از پزشک خود در مورد راهکارهایی برای جلوگیری از عوارض بیماری کبدی بپرسید. برای حفظ سلامت کبد خود کارهای زیر را انجام دهید:
- الکل ننوشید. اغلب به افراد مبتلا به بیماری کبد توصیه می شود که نوشیدن الکل را متوقف کنند، زیرا کبد الکل را پردازش می کند. نوشیدن الکل ممکن است به یک کبد آسیب پذیر فشار وارد کند.
- رژیم غذایی سالم داشته باشید. رژیم غذایی گیاهی را انتخاب کنید که سرشار از میوه ها و سبزیجات است. غلات کامل و منابع پروتئین فاقد چربی را انتخاب کنید. میزان مصرف غذاهای چرب و سرخ شده را کاهش دهید.
- وزن سالم را حفظ کنید. مقدار اضافی چربی بدن می تواند به کبد شما آسیب وارد کند. چاقی با خطر بالاتر عوارض سیروز همراه است. اگر چاق هستید یا اضافه وزن دارید وزن خود را کاهش دهید.
- از مواد شیمیایی به مقدار اندک و با احتیاط استفاده کنید. دستورالعمل های مربوط به مواد شیمیایی خانگی، مانند لوازم پاک کننده و اسپری های حشرات را دنبال کنید. اگر با مواد شیمیایی سر و کار داری، تمام اقدامات احتیاطی را رعایت کنید. کبد شما سموم را از بدن شما دفع می کند، بنابراین با محدود کردن مقدار سمومی که باید پردازش کند، به آن استراحت دهید.
- خطر ابتلا به هپاتیت را کاهش دهید. استفاده از سوزن های مشترک و داشتن رابطه جنسی محافظت نشده می تواند خطر ابتلا به هپاتیت B و C را افزایش دهند. در صورت تمایل به داشتن رابطه جنسی، با پرهیز از رابطه جنسی یا استفاده از کاندوم از خود محافظت کنید. در صورت قرار گرفتن در معرض هپاتیت های A، B، و C آزمایش دهید، زیرا عفونت می تواند بیماری کبد شما را بدتر کند. همچنین از پزشک خود بپرسید که آیا باید برای هپاتیتA و هپاتیت B واکسینه شوید یا خیر.
- استفاده از پاک کننده ها و مواد شیمیایی خانگی را محدود کنید.
روش های تشخیص واریس مری
اگر سیروز دارید، وقتی تشخیص داده شد، پزشک باید شما را از نظر وجود واریس مری غربالگری کند. اینکه هر چند وقت یکبار باید تحت آزمایش های غربالگری قرار بگیرید به وضعیت شما بستگی دارد. آزمایشات اصلی مورد استفاده برای تشخیص واریس مری عبارتند از:
- معاینه آندوسکوپی. فرایندی به نام آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی، روش ترجیحی برای غربالگری واریس مری است. پزشک یک لوله نازک، انعطاف پذیر و چراغ دار (آندوسکوپی) را از راه دهان و به مری، معده و ابتدای روده کوچک (دئودنوم) هدایت می کند.
پزشک به دنبال رگ های گشاد شده می گردد، در صورت یافتن آنها را اندازه گیری می کند، و رگه های قرمز و لکه های قرمز را بررسی خواهد کرد، که معمولاً نشان دهنده خطر قابل توجه خونریزی هستند. درمان را می توان در طول معاینه انجام داد.
- تست های تصویربرداری. هم سی تی اسکن شکم abdominal CT scans و هم سونوگرافی داپلر Doppler ultrasounds وریدهای طحال و پورتال می توانند وجود واریس مری را نشان دهند. یک آزمایش اولتراسوند به نام الاستوگرافی گذراtransient elastography که جای زخم در کبد را اندازه گیری می کند می تواند به پزشک کمک کند تا تشخیص دهد که آیا فشار خون پورتال دارید یا خیر، که ممکن است منجر به واریس مری شود.
- آندوسکوپی کپسولی. در این آزمایش، شما یک کپسول به اندازه ویتامین حاوی یک دوربین کوچک را می بلعید که هنگام عبور از مری از دستگاه گوارش شما عکس می گیرد. این ممکن است گزینه ای برای افرادی باشد که نمی توانند یا مایل به انجام معاینه آندوسکوپی نیستند. این فناوری نسبت به آندوسکوپی معمولی گران تر است و در دسترس نیست. آندوسکوپی کپسولی فقط می تواند به یافتن واریس مری کمک کند و آنها را درمان نمی کند.
درمان های واریس مری
هدف اولیه درمان واریس مری جلوگیری از خونریزی است. خونریزی واریس های مری تهدید کننده زندگی است. اگر خونریزی رخ دهد، درمان هایی برای متوقف کردن خونریزی در دسترس هستند.
درمان برای جلوگیری از خونریزی
درمان هایی که برای کاهش فشار خون در ورید پورتال در دسترس هستند، ممکن است خطر خونریزی واریس های مری را کاهش دهند. درمان ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- داروهایی برای کاهش فشار در ورید پورتال. یک نوع داروی فشار خون به نام مسدود کننده بتا ممکن است به کاهش فشار خون در ورید پورتال شما کمک کند، و احتمال خونریزی را کاهش دهد. این داروها عبارتند از پروپرانولولpropranolol (ایندرال Inderal، اینوپران ایکس ال Innopran XL) و نادولولnadolol (کورگارد Corgard).
- استفاده از نوارهای کشی برای بستن عروقی که خونریزی دارند. اگر به نظر برسد که واریس های مری شما خطر خونریزی بالایی دارند، یا اگر قبلاً خونریزی ناشی از واریس داشته اید، پزشک شما ممکن است فرایندی به نام بستن نوار آندوسکوپی را توصیه کند.
در این روش، پزشک با استفاده از اندوسکوپ، از ساکشن برای کشیدن واریس ها به داخل محفظه ای که در انتهای اسکوپ وجود دارد استفاده می کند و آنها را با یک نوار کشی می پیچد، که اساساً سیاهرگ ها را “خفه می کند”، بنابراین نمی توانند خونریزی کنند. بستن نوار آندوسکوپی خطر اندکی از عوارضی مانند خونریزی و اسکار مری را به همراه دارد.
درمان در صورت خونریزی
خونریزی واریس های مری تهدید کننده زندگی است، و درمان فوری ضروری است. درمان های مورد استفاده برای توقف خونریزی و معکوس کردن اثرات از دست دادن خون عبارتند از:
- استفاده از نوارهای کشی برای بستن عروقی که خونریزی دارند. پزشک شما در طول آندوسکوپی ممکن است نوارهای کشی را به دور واریس های مری بپیچد.
- داروهایی برای کند کردن جریان خون به درون سیاهرگ پورتال. داروهایی مانند اکتروتید octreotide (ساندواستاتین Sandostatin) و وازوپرسین vasopressin (واسوستریکت Vasostrict) جریان خون به سمت ورید پورتال را کند می نمایند. مصرف این دارو معمولاً به مدت پنج روز پس از یک دوره خونریزی ادامه می یابد.
- منحرف کردن جریان خون از ورید پورتال. اگر درمان های دارویی و آندوسکوپی خونریزی را متوقف نکردند، پزشک شما ممکن است فرایندی به نام شنت پورتوسیستمیک داخل کبدی از راه ورید جوگولار (TIPS) را توصیه کند.
شنت حفره ای است که بین سیاهرگ پورتال و ورید کبدی ایجاد می شود که خون را از کبد به قلب می برد. شنت فشار داخل ورید پورتال را کاهش می دهد و اغلب خونریزی از واریس های مری را متوقف می کند.
اما TIPS می تواند باعث ایجاد عوارض جدی شود، از جمله نارسایی کبد و سردرگمی ذهنی، که زمانی می تواند ایجاد شود که سمومی که کبد به طور معمول آنها را فیلتر می کند، مستقیماً از طریق شنت به داخل جریان خون منتقل شوند.
TIPS عمدتاً زمانی استفاده می شود که دیگر درمان ها شکست خورده باشند یا به عنوان یک اقدام موقت در افرادی استفاده می شود که در انتظار پیوند کبد هستند.
- فشار وارد کردن به واریس ها برای جلوگیری از خونریزی. اگر درمان های دارویی و آندوسکوپی مؤثر نباشند، پزشکان ممکن است با اعمال فشار روی واریس مری، خونریزی را متوقف کنند. یکی از راه های توقف موقت خونریزی، باد کردن بالون برای فشار وارد کردن به واریس تا ۲۴ ساعت است که به آن تامپوناد با بالون گفته می شود. تامپوناد با بالون یک اقدام موقت قبل از انجام سایر درمان ها مانند TIPS است.
این فرایند خطر عود مجدد خونریزی پس از تخلیه بادکنک را به همراه دارد. تامپوناد با بالون همچنین ممکن است باعث بروز عوارض جدی از جمله پارگی در مری شود که می تواند به مرگ منجر شود.
- بازگرداندن حجم خون. ممکن است برای شما خون تزریق شود تا خون از دست رفته را جایگزین کند، و یک عامل انعقاد برای متوقف کردن خونریزی.
- جلوگیری از عفونت. خطر عفونت همراه با خونریزی افزایش می یابد، بنابراین احتمالاً برای جلوگیری از عفونت به شما آنتی بیوتیک داده می شود.
- تعویض کبد بیمار با یک کبد سالم. پیوند کبد گزینه ای برای افراد مبتلا به بیماری شدید کبدی یا افرادی است که خونریزی مکرر واریس مری را تجربه می کنند. گرچه پیوند کبد اغلب موفقیت آمیز است، اما تعداد افرادی که در انتظار پیوند هستند بسیار بیشتر از اعضای موجود است.
خونریزی مجدد
احتمال بروز مجدد خونریزی در افرادی که خونریزی از واریس مری داشته اند، زیاد است. مسدود کننده های بتا و بستن نوار آندوسکوپی، درمان های توصیه شده برای کمک به جلوگیری از خونریزی مجدد هستند.
پس از درمان اولیه نوار بستن، پزشک آندوسکوپی فوقانی شما را با فواصل منظم تکرار خواهد کرد و در صورت لزوم نوراهای بیشتری را اعمال خواهد کرد، تا زمانی که واریس های مری از بین رفته یا به اندازه کافی کوچک شده باشند تا خطر خونریزی بیشتر کاهش یابد.
درمان احتمالی آینده
پزشکان در حال بررسی یک درمان اورژانسی تجربی برای توقف خونریزی از واریس های مری هستند که شامل اسپری کردن پودر چسب است. در طول آندوسکوپی، پودر هموستاتیک از طریق کاتتر تجویز می شود. پودر هموستاتیک هنگامی که روی مری اسپری می شود، به واریس می چسبد و ممکن است خونریزی را متوقف کند.
در صورت عدم موفقیت سایر اقدامات، یکی دیگر از راه های احتمالی برای متوقف کردن خونریزی، استفاده از استنت های فلزی خود منبسط شونده (SEMS) است. SEMS را می توان در حین آندوسکوپی جایگذاری کرد و با اعمال فشار روی واریس های مری که در حال خونریزی هستند، خونریزی را متوقف کرد.
با این حال، SEMS می تواند به بافت آسیب برساند و پس از قرار گرفتن می تواند جابجا شود. استنت باید در عرض هفت روز برداشته شود و ممکن است خونریزی مجدداً اتفاق بیفتد. این گزینه آزمایشی است و هنوز به طور گسترده در دسترس نیست.
آماده شدن برای قرار ملاقات با پزشک معالج
شما ممکن است درمان خود را با مراجعه به پزشک خود شروع کنید. یا ممکن است بلافاصله به یک پزشک متخصص در اختلالات گوارشی (متخصص گوارش یا داخلی) ارجاع داده شوید. اگر علائم و نشانه های خونریزی داخلی دارید، با اورژانس تماس بگیرید تا برای مراقبت های فوری به بیمارستان منتقل شوید.
در اینجا اطلاعاتی وجود دارند که به شما کمک می کنند تا برای یک قرار ملاقات آماده شوید.
کارهایی که شما می توانید انجام دهید:
هنگامی که برای قرار ملاقات خود نوبت می گیرید، از قبل بپرسید که آیا کاری وجود دارد که باید انجام دهید، مانند ناشتا بودن قبل از یک آزمایش خاص. فهرستی از موارد زیر تهیه کنید:
- علائم شما، از جمله هر گونه علائمی که به نظر می رسد با دلیل قرار ملاقات شما بی ارتباط باشند.
- اطلاعات شخصی کلیدی، از جمله استرس های شدید، تغییرات اخیر زندگی یا سفرهای اخیر، سابقه پزشکی خانوادگی و شخصی، و مصرف الکل.
- تمام داروها، ویتامین ها یا سایر مکمل هایی که مصرف می کنید، شامل دوزهای آنها.
- پرسش هایی که باید از پزشک خود بپرسید.
در صورت امکان یکی از اعضای خانواده یا دوستان خود را همراه داشته باشید تا به شما کمک کند اطلاعاتی که به شما داده می شود را به خاطر بسپارید یا از ضبط صدای پزشک خود استفاده کنید.
برای واریس های مری، پرسش هایی که باید از پزشک بپرسید عبارتند از:
- احتمالاً چه چیزی باعث بروز علائم من می شود؟
- چه علل احتمالی دیگری وجود دارد؟
- به چه آزمایشاتی نیاز دارم؟
- بهترین اقدام چیست؟
- عوارض جانبی درمان چیست؟
- آیا احتمال عود علائم من وجود دارد و برای جلوگیری از آن چه کاری می توانم انجام دهم؟
- من بیماری دیگری دارم. چگونه می توانم آنها را با یکدیگر مدیریت کنم؟
- آیا محدودیت هایی وجود دارد که باید آنها را رعایت کنم؟
- آیا باید به متخصص مراجعه کنم؟
- آیا بروشور یا سایر مواد چاپی وجود دارند که بتوانم داشته باشم؟ چه وب سایت هایی را پیشنهاد می کنید؟
- در مطرح کردن پرسش های دیگر خود تردید نکنید.
از پزشک خود چه انتظاری دارید؟
پزشک شما احتمالاً از شما پرسش هایی می پرسد، مانند:
- علائم شما از چه زمانی شروع شدند؟
- آیا علائم شما ثابت مانده یا بدتر شده اند؟
- علائم شما چقدر شدید هستند؟
- آیا علائم خونریزی مانند خون در مدفوع یا استفراغ داشته اید؟
- آیا هپاتیت یا زردی چشم ها یا پوست (یرقان) داشته اید؟
- آیا اخیراً سفر کرده اید؟ به کجا؟
- اگر الکل می نوشید، از چه زمانی شروع کرده اید و چقدر مصرف می کنید؟
در این فاصله چه کاری می توانید انجام دهید؟
اگر در زمانی که منتظر قرار ملاقات خود با پزشک هستید در استفراغ یا مدفوع خود خون مشاهده کردید، با اورژانس تماس بگیرید یا فوراً به اورژانس مراجعه کنید.
ثبت ديدگاه