گاستریت یا ورم معده چیست و چه درمان هایی دارد؟

معده دارای یک پوشش محافظ مخاطی به نام مخاط mucosa است. این پوشش از معده در برابر اسید قوی معده که غذا را هضم می کند محافظت می کند. هنگامی که چیزی به این پوشش محافظ آسیب وارد می کند یا آن را ضعیف می کند، مخاط ملتهب می شوند و باعث بروز گاستریت می شود و می تواند منجر به بروز مشکلات دیگری مانند درد شکم، سوء هاضمه، نفخ و حالت تهوع شود. گاستریت یک اصطلاح کلی برای گروهی از شرایط با یک ویژگی مشترک است: التهاب پوشش داخلی معده. التهاب گاستریت اغلب نتیجه عفونتی با همان باکتری است که باعث بیشتر زخم های معده می شود یا استفاده منظم از مسکن های خاص. نوعی باکتری به نام هلیکوباکتر پیلوری نیز شایع ترین علت باکتریایی گاستریت است. نوشیدن بیش از حد الکل نیز می تواند به گاستریت کمک کند.

گاستریت ممکن است به طور ناگهانی (گاستریت حاد) یا به آرامی در طول زمان (گاستریت مزمن) ظاهر شود. در برخی موارد، گاستریت می تواند منجر به بروز زخم و افزایش خطر سرطان معده شود. با این حال، برای اکثر افراد، گاستریت جدی نیست و داروها و تغییرات رژیم غذایی می توانند اسید معده را کاهش داده و علائم گاستریت را کاهش داده و آن را به سرعت بهبود دهند.

تفاوت بین گاستریت و سوء هاضمه چیست؟

علائم گاستریت می توانند شبیه علائم سوء هاضمه باشند. سوء هاضمه درد یا ناراحتی در معده است که با مشکل در هضم غذا همراه است. ممکن است احساس سوزش بین دنده های پایینی باشد. ممکن است سوء هاضمه را با اصطلاح پزشکی آن، dyspepsia بشنوید.

انواع گاستریت کدامند؟

دو نوع اصلی گاستریت وجود دارند:

• فرسایشی (واکنشی): گاستریت فرسایشی باعث التهاب و فرسایش (ساییده شدن) پوشش معده می شود. این وضعیت تحت عنوان گاستریت واکنشی نیز شناخته می شود. علل بروز این نوع گاستریت عبارتند از الکل، سیگار، NSAID ها، کورتیکواستروئیدها، عفونت های ویروسی یا باکتریایی، و استرس ناشی از بیماری ها یا جراحات.
• غیر فرسایشی: التهاب پوشش معده بدون فرسایش یا آسیب به پوشش معده.

گاستریت یا ورم معده چه علائمی دارد؟

بسیاری از افراد مبتلا به گاستریت علائمی ندارند. افرادی که علائم دارند اغلب آنها را با سوء هاضمه اشتباه می گیرند. سایر علائم و نشانه های گاستریت عبارتند از:

• سوزش یا درد یا درد (سوء هاضمه) در قسمت بالای شکم که ممکن است با غذا خوردن بدتر یا بهتر شود.
• حالت تهوع
• استفراغ
• مدفوع سیاه و قیر مانند
• نفخ
• احساس سیری بیش از حد یا احساس پری در بالای شکم در طول یا بعد از غذا خوردن
• از دست دادن اشتها
• زخم معده
• کاهش بی دلیل وزن
• درد یا ناراحتی بالای شکم
• استفراغ خونی

گاستریت همیشه باعث بروز علائم و نشانه نمی شود.

گاستریت چقدر شایع است؟

گاستریت حاد (ناگهانی) حدود 8 نفر از هر 1000 نفر را مبتلا می کند. گاستریت مزمن و طولانی مدت کمتر شایع است. تقریباً 2 نفر از هر 10000 نفر را تحت تأثیر قرار می دهد.

گاستریت یا ورم معده

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

تقریباً همه افراد دچار سوء هاضمه و سوزش معده شده اند. اغلب موارد سوء هاضمه کوتاه مدت هستند و به مراقبت پزشکی نیاز ندارند. اگر علائم و نشانه های گاستریت را برای یک هفته یا بیشتر دارید، به پزشک خود مراجعه کنید.

اگر درد شدید دارید، استفراغ می کنید و نمی توانید غذا را پایین نگه دارید، یا اگر احساس سبکی سر یا سرگیجه دارید، فوراً به پزشک مراجعه کنید. اگر ناراحتی معده شما پس از مصرف داروهای تجویزی یا بدون نسخه، بویژه آسپرین یا سایر مسکن ها رخ داد، به پزشک خود اطلاع دهید.

اگر خون استفراغ می کنید، مدفوع شما خونی است یا سیاه به نظر می رسد، فوراً به پزشک مراجعه کنید تا علت آن مشخص شود.

عواملی که باعث افزایش خطر بروز گاستریت یا ورم معده می شوند

گاستریت زمانی رخ می دهد که چیزی به مخاط معده آسیب برساند یا آنها را ضعیف کند. ضعف یا آسیب به سد مخاطی که از دیواره معده محافظت می کند، به شیره های گوارشی اجازه می دهد تا به دیواره معده آسیب بزنند و باعث التهاب آن شود. چیزهای مختلفی می توانند باعث ایجاد مشکل شوند، از جمله:

• بالا رفتن سن: خطر ابتلا به گاستریت با افزایش سن افزایش می یابد. دیواره معده افراد مسن نازک تر است، گردش خون و متابولیسم بدن آنها کاهش یافته و ​​ترمیم مخاط کندتر صورت می گیرد و به این دلیل است که افراد مسن نسبت به افراد جوان بیشتر احتمال دارد که به عفونت هلیکوباکتر پیلوری یا اختلالات خود ایمنی مبتلا شوند. بعلاوه، احتمال بیشتری دارد که افراد مسن تر از داروهایی مانند داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAID ها) استفاده کنند که می تواند باعث بروز گاستریت شود. حدود دو سوم جمعیت جهان به هلیکوباکتر پیلوری مبتلا هستند.
• مصرف بیش از حد الکل. الکل می تواند پوشش معده شما را تحریک کرده و فرسوده کند، که معده شما را در برابر شیره های گوارشی آسیب پذیرتر می کند. مصرف بیش از حد الکل به احتمال زیاد باعث گاستریت حاد می شود.
• عفونت باکتریایی. گرچه عفونت با هلیکوباکتر پیلوری یکی از شایع ترین عفونت های انسانی در سراسر جهان است، تنها برخی از افراد مبتلا به این عفونت دچار گاستریت یا سایر اختلالات دستگاه گوارش فوقانی می شوند. باکتری ها پوشش محافظ معده را تجزیه می کنند و باعث التهاب آن می شوند. پزشکان بر این باورند که آسیب پذیری در برابر این باکتری می تواند ارثی باشد یا به دلیل انتخاب سبک زندگی، مانند سیگار کشیدن و رژیم غذایی ایجاد شود.
• رفلاکس صفرا: کبد برای کمک به هضم غذاهای چرب، صفرا تولید می کند. “رفلاکس” به معنای برگشتن است. رفلاکس صفرا زمانی اتفاق می افتد که صفرا به جای حرکت در روده کوچک به معده برمی گردد.
• داروها: استفاده مداوم از داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAID ها) مانند ایبوپروفن (ادویل، موترین IB، و بقیه) و ناپروکسن سدیم (آلیو، آناپروکس DS) یا کورتیکواستروئیدها برای مدیریت درد مزمن می تواند باعث بروز گاستریت حاد و گاستریت مزمن شوند. استفاده منظم از این مسکن ها یا مصرف بیش از حد این داروها ممکن است باعث کاهش یک ماده کلیدی شود که به حفظ پوشش محافظ معده شما کمک می کند، در نتیجه باعث تحریک بافت معده خواهد شد.
• استرس فیزیکی: یک بیماری یا جراحت ناگهانی و شدید می تواند باعث بروز گاستریت شود. اغلب، گاستریت حتی پس از ضربه ای که معده را درگیر نمی کند، استرس شدید ناشی از جراحی بزرگ، یا عفونت شدید ایجاد می شود. سوختگی های شدید و آسیب های مغزی دو علت شایع هستند.
• درمان سرطان. داروهای شیمی درمانی یا پرتو درمانی می توانند خطر گاستریت را افزایش دهند.
• حمله بدن به سلول های معده. این نوع گاستریت که گاستریت خود ایمنی نامیده می شود، زمانی رخ می دهد که بدن به سلول هایی که پوشش معده را تشکیل می دهند حمله می کند. این واکنش می تواند باعث از بین رفتن سد محافظ معده شود. گاستریت خود ایمنی در افراد مبتلا به سایر اختلالات خود ایمنی از جمله بیماری هاشیموتو و دیابت نوع 1 شایع تر است. گاستریت خود ایمنی همچنین می تواند با کمبود ویتامین B12 همراه باشد..
• سایر بیماری ها و شرایط. گاستریت ممکن است با سایر شرایط پزشکی از جمله HIV/AIDS بیماری کرون، بیماری سلیاک، سارکوئیدوز و عفونت های انگلی مرتبط باشد.

گاستریت یا ورم معده

گاستریت چه عوارضی دارد؟

گاستریت در صورت عدم درمان، می تواند منجر به بروز مشکلات جدی زخم معده و خونریزی معده شود، دیگر عوارض ناشی از این شرایط عبارتند از:

• کم خونی: هلیکوباکتر پیلوری می تواند باعث گاستریت یا زخم معده شود که خونریزی می کند و در نتیجه تعداد گلبول های قرمز خون شما را کاهش می دهد (که آنمی نامیده می شود).
• کم خونی خطرناک: گاستریت خود ایمنی می تواند نحوه جذب ویتامین B12 توسط بدن شما را تحت تأثیر قرار دهد. زمانی که B12 کافی برای ساخت گلبول های قرمز سالم دریافت نمی کنید، در معرض خطر کم خونی خطرناک قرار دارید.
• پریتونیت Peritonitis: گاستریت می تواند زخم معده را بدتر کند. زخم هایی که روی دیواره معده ایجاد می شوند می توانند باعث نشت محتویات معده به داخل شکم شوند. این پارگی می تواند باکتری را گسترش دهد و باعث بروز عفونت خطرناکی تحت عنوان انتقال باکتری یا پریتونیت شود. همچنین می تواند منجر به التهاب گسترده ای تحت عنوان سپسیس sepsis شود. سپسیس می تواند کشنده باشد.
• سرطان معده: گاستریت ناشی از هلیکوباکتر پیلوری pylori و بیماری خود ایمنی می تواند باعث رشد یک زائده در پوشش معده شود. این زائده خطر ابتلا به سرطان معده را افزایش می دهد.

اگر علیرغم درمان گاستریت علایم و نشانه های شما بهبود نیافتند، به پزشک خود اطلاع دهید.

کاستریت چگونه تشخیص داده می شود؟

پزشک شما در مورد علائم و سابقه شما سؤالاتی می پرسد و یک معاینه فیزیکی انجام می دهد. گرچه پزشک شما پس از آن احتمالاً به گاستریت مشکوک می شود، اما ممکن است دستور انجام یک یا چند آزمایش زیر را نیز برای مشخص کردن علت دقیق آن بدهد:

• آزمایشات هلیکوباکتر پیلوری. پزشک شما برای تعیین اینکه آیا باکتری هلیکوباکتر پیلوری را دارید ممکن است آزمایش هایی مانند آزمایش مدفوع، آزمایش خون، یا آزمایش تنفس را توصیه کند. اینکه چه نوع آزمایشی انجام می دهید به شرایط شما بستگی دارد.

آزمایش خون: آزمایش خون مقدار آنتی بادی هایی را که با باکتری هلیکوباکتر پیلوری مبارزه می کنند را بررسی می کند.

آزمایش مدفوع: این آزمایش وجود باکتری هلیکوباکتر پیلوری در مدفوع را بررسی می کند.

تست تنفس: طی تست تنفس هلیکوباکتر پیلوری، یک کپسول یا یک لیوان کوچک از مایعی شفاف و بی مزه حاوی اوره، یک ماده کربن رادیواکتیو بی ضرر را می بلعید. سپس بازدم خود را درون یک کیسه بادکنکی بیرون می دهید. باکتری هلیکوباکتر پیلوری اوره را در معده شما تجزیه می کند و آن را به دی اکسید کربن تبدیل می کند. اگر باکتری داشته باشید، آزمایش تنفس افزایش دی اکسید کربن را نشان می دهد.

• آندوسکوپی فوقانی: در طول آندوسکوپی، پزشک شما از یک آندوسکوپ (یک لوله نازک بلند قابل انعطاف مجهز به یک لنز (آندوسکوپی)) برای دیدن معده شما استفاده می کند. پزشک اسکوپ را از طریق گلو به مری وارد می کند که دهان شما را به معده شما متصل می کند. آندوسکوپ از معده و روده کوچک عبور می کند. پزشک شما با استفاده از آندوسکوپ، علائم التهاب را بررسی می کند. همچنین اگر ناحیه مشکوکی پیدا شود، پزشک ممکن است یک نمونه بافت (بیوپسی) از پوشش معده برای آزمایش عفونت خارج کند. بیوپسی همچنین می تواند وجود هلیکوباکتر پیلوری درون پوشش معده شما را شناسایی کند.

بسته به سن و سابقه پزشکی شما، پزشک ممکن است این آزمایش را به عنوان اولین آزمایش به جای آزمایش هلیکوباکتر پیلوری توصیه کند.

• اشعه ایکس از دستگاه گوارش فوقانی. این دسته از تصاویر رادیوگرافی با اشعه ایکس که گاهی اوقات بلع باریم یا سری دستگاه گوارش فوقانی نامیده می شوند، تصاویری از مری، معده و روده کوچک شما بدست می دهند تا پزشک به دنبال هر چیز غیرعادی باشد. برای اینکه زخم بیشتر نمایان شود، ممکن است یک مایع سفید گچی (حاوی باریم) قورت دهید. این مایع پوشش معده را می پوشاند و تصاویر رادیوگرافی با ایکس با جزئیات بیشتری را ارائه می دهد.

گاستریت یا ورم معده

درمان های ورم معده

درمان گاستریت به علت خاص آن بستگی دارد. گاستریت حاد ناشی از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی یا الکل ممکن است با قطع مصرف آن مواد تسکین یابد.

داروهای مورد استفاده برای درمان گاستریت عبارتند از:

• داروهای آنتی بیوتیک برای از بین بردن هلیکوباکتر پیلوری. برای هلیکوباکتر پیلوری در دستگاه گوارش، پزشک ممکن است ترکیبی از آنتی بیوتیک ها مانند کلاریترومایسینclarithromycin (بیاکسین ایکس ال XL Biaxin) و آموکسی سیلین amoxicillin  (آموکسیل Amoxil، اوگمنتین Augmentin، و سایرین) یا مترونیدازولmetronidazole  (فلاژیل Flagyl) را برای از بین بردن باکتری توصیه کند. حتماً آنتی بیوتیک تجویز شده را به طور کامل، معمولاً به مدت 7 تا 14 روز، همراه با داروهای دیگر برای جلوگیری از تولید اسید مصرف کنید. پس از درمان، پزشک شما را از نظر هلیکوباکتر پیلوری مجدداً آزمایش خواهد کرد تا مطمئن شود که از بین رفته است.
• داروهایی که تولید اسید را مسدود می کنند و باعث بهبودی می شوند. مهارکننده های پمپ پروتون با مسدود کردن عملکرد بخش هایی از سلول هایی که اسید تولید می کنند، اسید را کاهش می دهند. این داروها شامل داروهای تجویزی و بدون نسخه امپرازولomeprazole (Prilosec)، لانسوپرازولlansoprazole  (Prevacid)، رابپرازولrabeprazole  (Aciphex)، پنتوپرازول pantoprazole  (Protonix)، و غیره است.

استفاده طولانی مدت از مهارکننده های پمپ پروتون، بویژه در دوزهای بالا، ممکن است خطر شکستگی لگن، مچ دست و ستون فقرات را افزایش دهد. از پزشک خود بپرسید که آیا مکمل کلسیم ممکن است این خطر را کاهش دهد یا خیر.

• داروهایی برای کاهش تولید اسید. مسدود کننده های اسید- که به آنها مسدود کننده های هیستامین (H-2) نیز گفته می شود، میزان اسید آزاد شده در دستگاه گوارش شما را کاهش می دهد، که درد گاستریت را تسکین می دهد و باعث بهبودی می شود. مسدود کننده های اسید که با نسخه یا بدون نسخه در دسترس هستند، شامل فاموتیدینfamotidine (Pepcid)، سایمتیدین cimetidine (Tagamet HB)، و نیزاتیدینnizatidine  (Axid AR) هستند.
• داروهایی که اسید معده را خنثی می کنند. پزشک شما ممکن است یک آنتی اسید را در رژیم دارویی شما بگنجاند. آنتی اسیدها اسید موجود در معده را خنثی می کنند و می توانند به تسکین سریع درد کمک کنند. بسته به ترکیبات اصلی، عوارض جانبی می توانند شامل یبوست یا اسهال باشند. اینها به تسکین فوری علائم کمک می کنند، اما معمولاً به عنوان یک درمان اولیه استفاده نمی شوند. مهارکننده های پمپ پروتون و مسدود کننده های اسید مؤثرتر هستند و عوارض جانبی کمتری دارند.

چگونه می توان از بروز گاستریت جلوگیری کرد؟

هلیکوباکتر پیلوری یکی از علل اصلی ورم معده است، اما اکثر مردم نمی دانند که به آن آلوده هستند. باکتری ها به راحتی منتقل می شوند. با رعایت بهداشت خوب از جمله شستن دست ها و عدم تماس با بزاق فرد آلوده می توانید خطر ابتلا به عفونت را کاهش دهید.

همچنین برای به حداقل رساندن سوء هاضمه و سوزش سر دل می توانید اقداماتی را انجام دهید. این شرایط با گاستریت مرتبط هستند. اقدامات پیشگیرانه عبارتند از:

• پرهیز از غذاهای چرب، سرخ شده، تند یا اسیدی.
• کاهش مصرف کافئین.
• خوردن وعده های غذایی کوچکتر در طول روز.
• مدیریت استرس.
• دراز نکشیدن ۲ تا ۳ ساعت بعد از غذا.
• کاهش مصرف الکل یا اجتناب از آن. الکل می تواند پوشش مخاطی معده شما را تحریک کند.
• عدم مصرف NSAID ها و در نظر گرفتن یک جایگزین برای مسکن ها. اگر از مسکن هایی استفاده می کنید که خطر گاستریت را افزایش می دهند، از پزشک خود بپرسید که آیا استامینوفن (تیلنول، سایرین) ممکن است گزینه ای برای شما باشند یا خیر. احتمال اینکه این دارو مشکل معده شما را تشدید کند کمتر است.

گاستریت یا ورم معده

آیا گاستریت مسری است؟

گاستریت مسری نیست، اما باکتری هلیکوباکتر پیلوری می تواند از طریق مدفوع به دهان مسری باشد. شستن خوب دست ها قبل از دست زدن به مواد غذایی و رعایت خوب بهداشت (سیستم های فاضلاب و آب) اولین خط دفاعی در برابر انتشار هستند. بسیاری از افراد پس از آلوده شدن به باکتری هلیکوباکتر پیلوری ممکن است دچار گاستریت شوند.

آماده شدن برای قرار ملاقات با پزشک معالج

با گرفتن یک وقت ملاقات از پزشک خود شروع کنید. اگر پزشک مشکوک به گاستریت باشد، ممکن است شما را به متخصص اختلالات گوارشی (متخصص گوارش) ارجاع دهد.

آنچه شما می توانید انجام دهید:

• از محدودیت های قبل از قرار ملاقات آگاه باشید. وقتی قرار ملاقات دارید، از قبل بپرسید که آیا کاری وجود دارد که باید انجام دهید، مثلاً رژیم غذایی خود را محدود کنید.
• علائمی که تجربه می کنید، از جمله علائمی که ممکن است با دلیل تعیین وقت ملاقات نامرتبط به نظر برسند، را یادداشت کنید.
• اطلاعات شخصی کلیدی، از جمله استرس های عمده یا تغییرات اخیر زندگی را یادداشت کنید.
• فهرستی از تمام داروها، ویتامین ها یا مکمل هایی که مصرف می کنید را تهیه کنید.
• یک نفر را با خود همراه کنید. کسی که شما را همراهی می کند ممکن است چیزی را که شما فراموش کرده اید را خاطر بیاورد.

پرسش هایی که می خواهید از پزشک بپرسید را بنویسید.

تهیه فهرستی از پرسش ها به شما کمک خواهد کرد از زمان خود نزد پزشک خود نهایت استفاده را ببرید. برای گاستریت، برخی از پرسش های اساسی که باید از پزشک خود بپرسید عبارتند از:

• احتمالاً چه چیزی باعث بروز علائم یا وضعیت من شده است؟
• آیا باید برای هلیکوباکتر پیلوری آزمایش بدهم یا به آندوسکوپی نیاز دارم؟
• آیا ممکن است هیچ یک از داروهای من باعث بیماری من شوند؟
• دلایل احتمالی دیگر برای علائم یا وضعیت من کدامند؟
• به چه آزمایشاتی نیاز دارم؟
• آیا وضعیت من احتمالاً موقتی است یا مزمن؟
• بهترین اقدام چیست؟
• جایگزین های رویکرد اولیه ای که پیشنهاد می کنید چیست؟
• من بیماری دیگری دارم. چگونه می توانم آنها را با هم مدیریت کنم؟
• آیا محدودیت هایی وجود دارند که باید آنها را رعایت کنم؟
• آیا باید به متخصص مراجعه کنم؟
• آیا جایگزین عمومی برای دارویی که تجویز می کنید وجود دارد؟
• آیا بروشور یا منبع اطلاعاتی دیگری وجود دارد که بتوانم آنها را مطالعه کنم؟ چه وب سایت هایی را پیشنهاد می کنید؟
• چه چیزی تعیین می کند که باید برای بازدید بعدی برنامه ریزی کنم؟

برای مطرح کردن پرسش های دیگر خود تردید نکنید.

از پزشک خود چه انتظاری باید داشته باشید:

پزشک شما احتمالاً تعدادی پرسش از شما می کند، از جمله:

• چه علائمی دارید؟
• علائم شما چقدر شدید هستند؟ آیا درد معده خود را کمی ناراحت کننده یا سوزش شدید توصیف می کنید؟
• آیا علائم شما مداوم هستند یا گاه به گاه؟
• آیا به نظر می رسد چیزی مانند خوردن برخی غذاها علائم شما را بدتر می کند؟
• آیا به نظر می رسد چیزی مانند خوردن برخی غذاها یا مصرف آنتی اسیدها علائم شما را بهبود می دهند؟
• آیا حالت تهوع یا استفراغ را تجربه می کنید؟
• آیا اخیراً وزن کم کرده اید؟
• هر چند وقت یکبار مسکن هایی مانند آسپرین، ایبوپروفن یا ناپروکسن مصرف می کنید؟
• چند وقت یکبار الکل می خورید و چقدر می نوشید؟
• سطح استرس خود را چگونه ارزیابی می کنید؟
• آیا متوجه سیاه بودن مدفوع خود یا وجود خون در آن شده اید؟
• آیا تا به حال زخمی داشته اید؟

کاری که در این فاصله می توانید انجام دهید:

قبل از مراجعه به پزشک، از نوشیدن الکل و خوردن غذاهایی که به نظر می رسد معده شما را تحریک می کنند، مانند غذاهای تند، اسیدی، سرخ شده یا چرب خودداری کنید. اما قبل از قطع هر گونه داروی تجویزی که مصرف می کنید با پزشک خود صحبت کنید.

آینده افراد مبتلا به گاستریت چگونه خواهد بود؟

اکثر موارد گاستریت با درمان به سرعت بهبود می یابند. برای اکثر افراد، داروها ورم معده را تسکین می دهند. پزشک معالج شما مناسب ترین درمان را بر اساس آنچه که باعث گاستریت می شود توصیه می کند. آنتی اسیدها اسید معده را کاهش می دهند، در حالی که آنتی بیوتیک ها عفونت های باکتریایی را از بین می برند. همچنین می توانید تغییراتی مانند کاهش مصرف الکل و مدیریت درد بدون NSAID ها را در نظر بگیرید.