الاستوگرافی کبد

الاستوگرافی چیست؟

الاستوگرافی نوعی تست تصویربرداری است که برای بررسی “الاستیسیته” اندام های بدن استفاده می شود، به این معنا که اندام های شما را بررسی می کند تا ببیند آیا سفت تر از حد طبیعی هستند یا خیر. نواحی سفت در اندام های شما ممکن است نشانه بیماری باشند. الاستوگرافی عمدتاً برای بررسی سفتی کبد استفاده می شود. مناطق سفت در کبد نشانه بافت اسکار (فیبروز) ناشی از بیماری کبدی هستند.

فیبروز کبد زمانی اتفاق می افتد که برخی بیماری ها به مرور زمان به کبد آسیب می رسانند. هنگامی که کبد تلاش می کند تا بهبود یابد، بافت اسکار بیشتری تشکیل می دهد. بسیاری از شرایطی که باعث آسیب مداوم یا مکرر به کبد می شوند، می توانند منجر به فیبروز کبدی شوند. شرایطی که معمولاً باعث فیبروز می شوند عبارتند از:

• هپاتیت C و هپاتیت B. این بیماری های کبدی در نتیجه ویروس ها ایجاد می شوند.
• اختلال مصرف الکل (AUD). AUD می تواند باعث بیماری کبدی مرتبط با الکل شود که شامل تجمع بیش از حد چربی در کبد می شود. چربی می تواند باعث التهاب (تورم) کبد شود که به بافت کبد آسیب وارد می کند.
• بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD). این نوع تجمع چربی اغلب در افرادی که دیابت، چاقی و یا سطوح بالای کلسترول در خون خود دارند اتفاق می افتد. ناشی از مصرف زیاد الکل نیست.

با ایجاد فیبروز، بافت اسکار جایگزین سلول های سالم کبد می شود و از عملکرد طبیعی کبد جلوگیری می کند. بافت اسکار می تواند جریان خون را در کبد شما کاهش دهد. کمبود خون باعث آسیب بیشتر کبد و فیبروز بیشتر می شود.

فیبروز بدون درمان، می تواند شدید شود. فیبروز شدید سیروز نامیده می شود. با سیروز، زخم کبد دائمی است. می تواند باعث ایجاد مشکلات جدی سلامتی از جمله نارسایی کبد شود. سیروز همچنین احتمال ابتلا به سرطان کبد را افزایش می دهد.

فیبروز و سیروز اولیه همیشه باعث ایجاد علائم نمی شوند. اما الاستوگرافی می تواند به یافتن زود هنگام اسکار کبد کمک کند، بنابراین قبل از اینکه آسیب شدید شود، درمان می تواند شروع شود. دو نوع تست الاستوگرافی کبد وجود دارد:

• الاستوگرافی اولتراسوند Ultrasound elastography، الاستوگرافی گذرا نیز نامیده می شود. یک دستگاه اولتراسوند از امواج صوتی برای ارسال ارتعاشات به کبد شما استفاده می کند. این دستگاه سرعت حرکت ارتعاشات در کبد شما را اندازه گیری می کند. اگر در بافت کبد خود مناطق سفتی داشته باشید، ارتعاشات در آن ناحیه سریعتر حرکت می کنند. یک کامپیوتر از اندازه گیری ها برای ایجاد تصویری استفاده می کند که هرگونه سفتی در بافت کبد شما را نشان می دهد، که نشانه ای از فیبروز است.
• MRE (الاستوگرافی رزونانس مغناطیسی magnetic resonance elastography) ارتعاشاتی را به کبد شما ارسال می کند که با تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) اندازه گیری می شود. MRI فرایندی است که از آهنرباهای قوی و امواج رادیویی برای ایجاد تصاویری از اندام ها و ساختارهای داخل بدن استفاده می کند. در آزمایش MRE، یک برنامه کامپیوتری نقشه ای می سازد که هر ناحیه سفت کبد شما را نشان می دهد.

نام های دیگر: الاستوگرافی کبد، الاستوگرافی گذرا، فیبروسکن، الاستوگرافی MR

الاستوگرافی کبد

الاستوگرافی موج برشی چیست؟

الاستوگرافی موج برشی یک فناوری جدیدتر اولتراسوند است که برای بررسی سفتی بافت استفاده می شود. یک مبدل، پالس هایی با شدت بالا ارائه می کند که امواج برشی تولید می کنند و تصویری با کیفیت بالاتر ایجاد می کنند. در حالی که هنوز در حال توسعه است، الاستوگرافی موج برشی در سونوگرافی موارد زیر استفاده می شود:

• پستان.
• کبد.
• سیستم اسکلتی عضلانی.
• پروستات.
• ندول تیروئید.

الاستوگرافی برای چه کاری استفاده می شود؟

الاستوگرافی کبد برای بررسی فیبروز کبد (اسکار) استفاده می شود. ممکن است به جای بیوپسی (نمونه برداری) کبد، که شامل برداشتن یک تکه از بافت کبد برای آزمایش است، استفاده شود.

اطلاعات حاصل از تست الاستوگرافی می توانند به موارد زیر کمک کنند:

• بیماری های کبدی را در افرادی که در معرض خطر بالای بیماری کبدی هستند، تشخیص می دهد.
• نشان می دهد که بیماری کبد چقدر جدی است.
• راهنمای انتخاب های درمانی برای بیماری کبد.
• بررسی اینکه درمان بیماری کبدی چقدر خوب کار می کند.
• به پیش بینی احتمال اینکه بیماری کبدی مشکلات جدی خاصی ایجاد کند کمک می کند.
• بررسی اینکه چقدر چربی در کبد وجود دارد.

الاستوگرافی کبد

چرا به تست الاستوگرافی نیاز داریم؟

برای بررسی فیبروز کبدی (اسکار) ممکن است به آزمایش الاستوگرافی نیاز داشته باشید، اگر:

• بیماری کبدی دارید و پزشک معالج شما برای هدایت انتخاب های درمانی به اطلاعات نیاز دارد.
• آزمایش های کبدی دیگری انجام داده اید که نشان می دهند ممکن است در کبد خود التهاب یا آسیب داشته باشید.
• احتمال ابتلا به سیروز (اسکار شدید کبد) بیشتر است. شرایطی که خطر ابتلا به سیروز را افزایش می دهند عبارتند از:
• اختلال مصرف الکل (AUD)
• دیابت نوع 2
• هپاتیت مزمن (طولانی مدت) B یا C
• برخی بیماری های خودایمنی یا اختلالات ژنتیکی
• استفاده طولانی مدت از برخی داروها
• علائم یا نشانه های سیروز را داشته باشید.

تا زمانی که کبد شما به شدت آسیب نبیند ممکن است سیروز علائمی ایجاد نکند. علائم سیروز زودرس ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• احساس خستگی یا ضعف
• داشتن اشتهای ضعیف
• کاهش وزن بدون تلاش
• تهوع و استفراغ
• درد خفیف در قسمت بالای شکم

با بدتر شدن وضعیت کبد، ممکن است علائم دیگری نیز داشته باشید، از جمله:

• به راحتی دچار کبودی و خونریزی شدن.
• گیجی، از دست دادن حافظه یا اختلالات خواب.
• تورم در پاها.
• نفخ یا احساس پری در شکم به دلیل تجمع مایعات.
• خارش پوست.
• ادرار تیره رنگ.
• زردی (شرایطی که باعث زرد شدن پوست و چشمان شما می شود).

الاستوگرافی کبد چقدر دقیق است؟

در حالی که تحقیقات متفاوت هستند، اکثر پزشکان موافق هستند که الاستوگرافی می تواند فیبروز کبد را به طور دقیق تشخیص دهد. بسیاری از پزشکان از الاستوگرافی برای تشخیص این بیماری استفاده می کنند. مهم تر از آن، برای نظارت بر پیشرفت بیماری در طول زمان استفاده می شود.

در طول تست الاستوگرافی چه اتفاقی می افتد؟

الاستوگرافی سونوگرافی اغلب توسط یک تکنسین رادیولوژی انجام می شود که یک متخصص مراقبت های بهداشتی آموزش دیده برای انجام آزمایش های تصویربرداری است. گاهی اوقات رادیولوژیست آزمایش را انجام می دهد. رادیولوژیست پزشکی است که در استفاده از تست های تصویربرداری پزشکی برای تشخیص بیماری ها تخصص دارد.

تست الاستوگرافی سریع است و معمولاً شامل مراحل زیر است:

• لباس هایی که روی سمت راست شکم شما را پوشانده اند را برمی دارید تا پوست روی کبدتان نمایان شود.
• روی یک تخت دراز می کشید و تکنسین ژل مخصوصی را روی پوست شما پخش می کند.
• تکنسین یک دستگاه گرز مانند به نام مبدل را نگه می دارد و آن را روی پوست شما حرکت می دهد.
• در حالی که دستگاه یک سری ارتعاشات را به کبد شما می فرستد، به مدت 10 تا 15 ثانیه نفس خود را حبس خواهید کرد. ممکن است نبض دستگاه را روی پوست خود احساس کنید، اما درد ندارد.
• ارتعاشات از طریق کبد شما عبور کرده و به دستگاهی که اطلاعات را به کامپیوتر ارسال می کند، باز می گردند.
• کامپیوتر تصویری از کبد شما می سازد که هر ناحیه از بافت سفت و سایر علائم بیماری کبد را نشان می دهد.

MRE (الاستوگرافی رزونانس مغناطیسی magnetic resonance elastography) با دستگاه MRI (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی magnetic resonance imaging) انجام می شود. در طول یک فرایند:

• روی یک تخت باریک تست دراز می کشید.
• تکنسین چند دستگاه کوچک را روی قسمت پایین و سمت راست شکم شما قرار می دهد. یک دستگاه به نام “درایور” ارتعاشات بدون درد را به کبد شما ارسال می کند. دستگاه های دیگر امواج رادیویی را به کامپیوتر ارسال و دریافت می کنند.
• تخت به داخل دستگاه ام آر آی بزرگ تونل مانند می لغزد. هنگامی که دستگاه عکس می گیرد، صداهای بلندی خواهید شنید. ممکن است به شما گوش گیر یا هدفون داده شود تا صدا را مسدود کند.
• از شما خواسته می شود که در داخل MRI به مدت 10 تا 15 ثانیه نفس خود را حبس کنید، زمانی که ارتعاشات از کبد شما عبور می کنند.
• کامپیوتر تصاویری از کبد شما می سازد که هر گونه زخم و یا سایر علائم بیماری کبدی را نشان می دهد.

الاستوگرافی کبد

آیا برای آماده شدن برای تست باید کاری انجام دهم؟

پزشک معالج شما به شما خواهد گفت که چگونه برای الاستوگرافی کبد آماده شوید. به طور کلی، بهتر است یک پیراهن یا پلیور گشاد بپوشید که بتوانید به راحتی آن را از تن خارج کنید. ممکن است به شما گفته شود که چندین ساعت قبل از آزمایش روزه بگیرید (نخورید و ننوشید). قبل از انجام آزمایش از خوردن یا نوشیدن هر چیز پر قندی خودداری کنید. محصولات قندی می توانند بر سفتی کبد تأثیر بگذارند. دستورالعمل های ناشتا ممکن است متفاوت باشند، بنابراین از پزشک خود بپرسید که آیا باید قبل از آزمایش (و برای چه مدت) خوردن و آشامیدن را متوقف کنید.

اگر قرار است MRE بگیرید، باید تمام فلزات، جواهرات، و لوازم را از بدن خود جدا کنید. این شامل حلقه ازدواج، ساعت، سنجاق سر، سمعک و ترمیم های متحرک دندانپزشکی است. اگر ابزار پزشکی یا فلزی در داخل بدن خود دارید، به پزشک خود اطلاع دهید. اسکنر می تواند فلز را گرم کرده و باعث سوختگی شود.

اگر در بدن خود فلزی دارید، از جمله ترکش، گلوله، دفیبریلاتورهای قلبی قدیمی یا پیس میکرها، به رادیولوژیست اطلاع دهید. فلز می تواند با میدان مغناطیسی واحد MRI تداخل ایجاد کند.

اگر باردار هستید حتماً به پزشک و رادیولوژیست خود اطلاع دهید. الاستوگرافی به طور کلی در دوران بارداری بی خطر است، اما زنان باردار باید در سه ماهه اول از MRI ​​اجتناب کنند، مگر اینکه فواید آن بیشتر از خطرات آن باشند.

آیا برای انجام تست خطری وجود دارد؟

هیچ خطر شناخته شده ای برای انجام الاستوگرافی سونوگرافی وجود ندارد. برای اکثر افراد گرفتن MRE خطر کمی وجود دارد. اگر قرار گرفتن در یک فضای کوچک شما را عصبی می کند، قبل از آزمایش به پزشک خود اطلاع دهید. پزشک معالج شما ممکن است دارویی به شما بدهد تا به آرامش برسید. اگر باردار هستید یا ممکن است باردار باشید، به پزشک خود اطلاع دهید.

این نتایج چه معنی ای می دهند؟

تصاویر الاستوگرافی شما توسط رادیولوژیست بررسی می شوند و نتایج شما را برای پزشک معالج شما ارسال می کند. نتایج شما نشان می دهند که چقدر سفتی در کبد شما مشاهده شده است. این به شما می گوید که چه مقدار اسکار کبدی (فیبروز) دارید. به نتایج شما یک نمره فیبروز داده می شود که بر اساس میزان سفتی در کبد و علت آن است:

• F0 تا F1 طبیعی است، به این معنی که شما زخم کمی در کبد خود دارید یا هیچ جای زخمی ندارید.
• F2 به این معنی است که شما زخم متوسطی دارید.
• F3 به این معنی است که شما زخم شدید دارید.
• F4 به این معنی است که شما سیروز (اسکار بسیار شدید) دارید.

نتایج شما همچنین نشان می دهند که چقدر چربی در کبد شما انباشته شده است. اندازه گیری چربی در کبد شما ” عدد CAP” نامیده می شود. درصد چربی کبد شما را به شما می گوید. مقدار چربی در کبد طبیعی 5 درصد یا کمتر است. مقادیر بالاتر به معنای ابتلا به بیماری کبد چرب است که ممکن است باعث فیبروز شود.

اگر فیبروز خفیف تا شدید و یا بیماری کبد چرب دارید، با درمان علت و ایجاد تغییرات در سبک زندگی، از جمله رژیم غذایی و ورزش، وضعیت شما می تواند بهبود یابد. اگر سیروز دارید، درمان علت ممکن است از بدتر شدن جای زخم کبد جلوگیری کند. درمان موفق ممکن است به آرامی مقداری از جای زخم را بهبود دهد.

اگر در مورد نتایج خود سؤالی دارید، با پزشک معالج خود صحبت کنید.

چه زمانی از نتایج الاستوگرافی مطلع خواهم شد؟

رادیولوژیست نتایج الاستوگرافی شما را در عرض چند روز پس از اسکن تعیین می کند. آنها نتایج را در صورت نیاز با سایر پزشکان ارجاع دهنده به اشتراک خواهند گذاشت. یکی از پزشکان به شما اطلاع می دهد که نتایج را بررسی کرده و به سؤالات شما پاسخ خواهد داد.

الاستوگرافی کبد

آیا چیز دیگری در مورد الاستوگرافی وجود دارد که باید بدانم؟

شرایط خاصی می توانند رو دقت تست الاستوگرافی تاثیر بگذارند. از جمله:

• التهاب کبد (تورم) ناشی از بیماری یا نوشیدن الکل
• تومور در کبد شما
• چاقی
• تجمع غیر طبیعی مایع در شکم شما

سخن پایانی

الاستوگرافی یک تست غیر تهاجمی است که برای بررسی سفتی اندام ها استفاده می شود. بیشتر برای بررسی علائم فیبروز کبد استفاده می شود. اگر التهاب یا آسیب به کبد یا علائم سیروز داشته باشید، ممکن است پزشک الاستوگرافی را تجویز کند. این آزمایش معمولاً سریع و بدون درد است. اگر سؤال یا نگرانی دارید با پزشک معالج خود صحبت کنید.